Gdy byłem dzieckiem nauka pamięciowa była normalnym elementem kształcenia. Po prostu kazano mi "wkuć" pewne symbole chemiczne, wzory, słowa, całe teksty. Dziś jestem dorosły i widzę, że nauka pamięciowa przeraża moich uczniów i ich rodziców. Nierzadko są oni oburzeni faktem, że dziecko ma coś pamiętać. Wiele razy słyszałem, że "jak będzie to potrzebne, to sobie dziecko znajdzie w internecie". Politycy też lubią powtarzać frazesy o "nacisku na przetwarzanie, a nie zapamiętywanie informacji".

Prawdą jest, że sama nauka pamięciowa nie nauczy nas życia, fachu ani kreatywności. Trzeba jednak mieć na uwadze, że im więcej wiadomości mamy w głowie, tym szybciej możemy ich używać i je przetwarzać. Umysł eksperta zawiera pewne informacje i łączy je ze sobą. Nie przetworzymy w głowie tego, czego w niej nie mamy.

Przejdźmy do rzeczy. Użytkownicy Linuksa mają do dyspozycji wiele programów wspierających naukę pamięciową. Ja wybrałem z nich trzy. Użytkownicy polecanego przeze mnie Ubuntu zainstalują je kilkoma kliknięciami z poziomu Centrum oprogramowania Ubuntu.

Wszystkie programy działają w oparciu o model "flashcard", czyli są bibliotekami wirtualnych kartek, które z jednej strony mają pytanie, z drugiej odpowiedź. Użytkownik powtarza wiadomości, przeglądając te kartki.

Parley

Parley (edu.kde.org/applications/all/parley) jest programem opracowanym w ramach The KDE Education Project. Jest to program ułatwiający zapamiętywanie słów i najlepiej używać go do nauki słownictwa.

Zaletą programu jest prostota. Łatwe jest tworzenie lekcji, zarządzanie lekcjami i odszukiwanie słów. Po uruchomieniu programu widzimy okno startowe, które umożliwia: stworzenie nowej kolekcji słów, otworzenie jednej z posiadanych kolekcji lub pobranie nowej kolekcji.

Parley zapisuje kolekcje słów w pliku KVTML. Takie właśnie pliki możemy pobrać i zainstalować z poziomu programu. Po wybraniu odpowiedniej opcji w menu uruchomi się przeglądarka kolekcji dostępnych w internecie, która wygląda tak, jak na zrzucie poniżej.

Niestety w dostępnych kolekcjach nie ma zbyt wielu, które będą atrakcyjne dla Polaków. Można jednak bez problemu stworzyć własną kolekcję. W tym miejscu wielu ludzi powie: "Co? Przecież są komercyjne programy, gdzie mam wszystko gotowe!". Można do tego podchodzić w ten sposób, ale zapewniam, że kolekcja stworzona samodzielnie wchodzi do głowy łatwiej niż taka, którą się pobierze. Do tworzenia kolekcji służy edytor widoczny na zrzucie poniżej.

Mamy tutaj przykład kolekcji do nauki słownictwa języka rosyjskiego. W tabelce znajdują się słowa w dwóch kolumnach. Po lewej przeglądarka poszczególnych lekcji. Oczywiście wystarczy stworzyć kolejną lekcję (New Lesson) i zabrać się za wpisywanie słówek. Potem, aby je powtórzyć, możemy skorzystać z różnych trybów odpytywania.

Wiedzę możemy sprawdzać w trybach Flash Cards (program wyświetla słowo, użytkownik odpowiada sam sobie i może sprawdzić, czy odpowiedź była poprawna), Mixed Letters (program wyświetla "poszatkowane" słowo jako podpowiedź), Multiple Choice (test wielokrotnego wyboru), Written (odpytanie pisemne), Example sentences (przykładowe zdania), Gender of Nouns (rodzaj rzeczowników), Comparison Forms (porównania), Conjugations (koniugacje).

Użytkownik programu może ustalić wiele zasad treningu, np. jak często powtarzać dane wyrazy, czy ignorować duże i małe litery, czy akceptować synonimy jako poprawne odpowiedzi itd. 

Aby określić cechy słów (np. wymowę czy funkcję), należy w edytorze kliknąć na tabelkę prawym przyciskiem myszy. W rozwijanym menu znajduje się funkcja umożliwiająca dodanie "słownikowych" kolumn, w których opiszemy np. wymowę wyrazu.

Anki - nie tylko do słów

Program Anki (ankisrs.net) jest bardziej rozbudowany i może służyć do zapamiętywania różnych informacji w różnych formach. Program jest dostępny także w wersji na iPhone'a i Androida oraz Mac OS X i Windows. Dzięki funkcjom synchronizacji można wygodnie się uczyć niezależnie od urządzenia.

Anki, podobnie jak Parley, daje możliwość pobrania gotowych kolekcji kart, stworzenia własnej kolekcji lub importowania jej z innego programu. Opcje nauki wybieramy przed rozpoczęciem powtórki. Możemy ustalić, ile kart dziennie powtarzamy lub jaki jest limit czasu na sesję lub jedno pytanie.

Zrzut powyżej wyjaśnia, jak wygląda powtórka. Tworzenie nowej kolekcji jest natomiast pokazane na zrzucie poniżej. Możemy ustalić, co ma się znaleźć po obu stronach karty do powtarzania. Możemy przypisać jej etykietę. Najistotniejsze jest jednak to, że w karcie możemy umieścić grafikę, treści audio i wideo, równanie Latexa lub kod HTML. Dzięki temu można użyć programu do zapamiętywania twarzy, wzorów matematycznych, akordów gitarowych i wielu, wielu innych rzeczy. 

Przykład karty z grafiką na odwrocie

Osoby zainteresowane programem Anki powinny odwiedzić jego stronę, a także zajrzeć na YouTube, gdzie znajdują się filmy instruktażowe. To ciekawa alternatywa dla zastrzeżonego SuperMemo, moim zdaniem łatwiejsza w użyciu i nie mniej efektywna.

Pauker 

Pauker (pauker.sourceforge.net) to prosty program w Javie wzbudzający mieszane uczucia. Jedni uznają go za beznadziejny, inni za bardzo wygodny. Jest otwarty i darmowy oraz kompatybilny z mobilną aplikacją MiniPauker. Dostępny w kilku językach, także w polskim. Na stronie programu można znaleźć gotowe lekcje.

Opcji treningu nie ma w Paukerze zbyt dużo i nie są one skomplikowane. To może być zaletą. Najciekawsze jednak w Paukerze jest rozdzielenie funkcji uczenia się od powtarzania. Najpierw użytkownik tworzy kartki. Potem następuje etap nauki, w którym kartki są prezentowane przez określony czas i powtarzane. Po takich sesjach nauki można powtarzać kartki, których termin upłynął. Program na bieżąco informuje użytkownika, ile kart zostało w pamięci długotrwałej i krótkotrwałej. Trzeba spróbować, aby zobaczyć, jak to działa.

Moje doświadczenia z programem Pauker są bardzo miłe. Znam jednak osoby, które bardzo tego programu nie lubią. Polecam wypróbowanie go, ale nie odważyłbym się stwierdzić, że jest to dobra pozycja dla każdego.

Przyznam, że użyłem kiedyś Paukera, aby zapamiętać najważniejsze hasła, PIN-y i numery (PESEL itd.). To naprawdę się przydaje.

Wybierając program do nauki pamięciowej, musimy zawsze pamiętać o jednym - to my zapamiętujemy i uczymy się. Program tego za nas nie zrobi.

>>> Czytaj także: Linux w edukacji (cz. 5) - nauka pisania