Internet pełen jest treści, które noszą znamiona mowy nienawiści, hejtu i cyberprzemocy. Obrażanie, znieważanie i ośmieszanie to stały krajobraz w komentarzach pod filmami, zdjęciami, postami, czy artykułami. Do tego dochodzą też szantaż w sieci i rozpowszechnianie kompromitujących materiałów – bo hejt to nie tylko tekst, ale też grafiki i filmy.

Według badań ponad 32 proc. nastolatków doświadczyło wyzywania w internecie, a poniżany i ośmieszany przez swojego rówieśnika był co piąty z nich (20 proc.). Świadkami zachowań przemocowych w stosunku do swoich znajomych było blisko 60 proc. badanych. Najczęstszymi, obserwowanymi przez młodzież negatywnymi zjawiskami są: wyzywanie ich znajomych (59,7 proc) oraz poniżanie i ośmieszanie ich (58,1 proc.). Rozpowszechnianie kompromitujących materiałów na temat swoich znajomych zadeklarowało 33 proc. nastolatków.

Powszechność hejtu i mowy nienawiści w sieci niesie za sobą konsekwencje nie tylko dla osób bezpośrednio nimi dotkniętych, ale także dla innych ich odbiorców, którzy oswajają się z przemocą w internecie i funkcjonują w atmosferze przyzwolenia na nią. To właśnie walce z taką postawą ma służyć kampania “Nie hejtuję - reaguję”.

Nic o nas bez nas

Hejt to problem, który najmocniej dotyka nastolatków. W związku z tym Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę zdecydowała się zaprosić do tworzenia materiałów kampanii dzieci i młodzież, aby jej przekazy były jak najbardziej atrakcyjne i zrozumiałe dla ich rówieśników. Proces został podzielony na dwie części. Pierwsza skierowana była do uczniów klas 1-6 szkół podstawowych i polegała na przeprowadzeniu przez nauczycieli zajęć profilaktycznych z zakresu cyberprzemocy, hejtu i mowy nienawiści, ze szczególnym uwzględnieniem roli świadka. Następnie szkoły, które zgłosiły się do projektu, mogły wziąć udział w konkursie na plakat promujący kampanię. Do konkursu zgłoszono ponad 400 prac, z których wyłoniono dwie zwycięskie w dwóch kategoriach:

I miejsce w kategorii 1-3 – Kacper, kl. 3, Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla dzieci głuchych, Szkoła Podstawowa Nr 5 w Olecku;

I miejsce w kategorii 4-6 – Malwina, kl. 6, Szkoła Podstawowa im. Wacława Nałkowskiego w Nowodworze.

Druga cześć procesu twórczego nad przekazami kampanijnymi skierowana była do starszych uczniów (14-17 lat), którzy mieli możliwość udziału w dedykowanych warsztatach. W spotkaniu uczestniczyło 65 uczniów z sześciu szkół, którzy pod okiem trenerów metody design thinking pracowali nad hasłami wyrażającymi sprzeciw wobec hejtu oraz podkreślającymi rolę świadków w przeciwdziałaniu temu zjawisku.

Co zostało wypracowane?

W czasie warsztatu młodzież korzystała z metody design thinking, w której ważny jest punkt wyjścia, czyli empatyzowanie. W tym celu trenerzy użyli mapy empatii – narzędzia, które pomaga z wielu perspektyw wczuć się w sytuację drugiej osoby. Młodzież wcielała się zarówno w sytuację osoby doświadczającej hejtu, stosującej hejt, jak i świadka. Dodatkowo skorzystano z kreatywnych aktywności związanych z generowaniem historii oraz elementów dramy. W kolejnym kroku młodzież realizowała pierwsze pomysły w brainstormingu, z których później powstawały hasła. W dyskusji i głosowaniu wyłonione zostały hasła, które młodzież uznała za najbardziej trafne, mocne, zabawne.

Zaangażowanie młodzieży do stworzenia przekazów kampanii na temat hejtu, czyli zjawiska którego niestety sami doświadczają, jest moim zdaniem kluczowe. W ten sposób zabierają głos w ważnej dla siebie sprawie i mówią własnym językiem o tym, co ich dotyka, a odbiorcami są ich rówieśnicy. – mówi Jowita Radzyńska, trenerka metody design thinking.

Zwycięskie hasło to gra słów, będąca jednocześnie wezwaniem do refleksji i działania: HEJTY widzisz! HEJ, Ty pomyśl! HEJ, Ty zrób coś!

Zwycięskie hasło zostało zilustrowane przez Zofię Lasocką – absolwentkę Wydziału Grafiki na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, której dyplomowa seria plakatów otrzymała nominację w konkursie Polish Graphic Design Awards 2017.

Podczas warsztatu nagrany został krótki film ukazujący pracę młodzieży i towarzyszący jej proces twórczy nad konstruowaniem haseł kampanii:

Wszystkie zwycięskie prace dostępne są na stronie fundacji.

Inauguracja kampanii

Inauguracja kampanii „Nie hejtuję – reaguję” odbyła się 12 grudnia br. w „Przestrzeni from Facebook” w Warszawie. Podczas wydarzenia zaprezentowane zostały materiały kampanii wypracowane przez dzieci i młodzież. Jej ogłoszeniu towarzyszyło eksperckie seminarium poświęcone tematyce cyberprzemocy, hejtu i mowie nienawiści, które zostało zorganizowane przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę i Państwowy Instytut Badawczy NASK w ramach projektu Safer Internet.

Projekt "Nie hejtuję - reaguję" jest dofinansowany ze środków Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.