Warunki, które należy spełnić, aby działalność nierejestrowana zaistniała, zostały wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, która wchodzi w skład Konstytucji biznesu. Zgodnie z ich brzmieniem działalność nierejestrowana to taka, której przychód należny w żadnym miesiącu nie przekracza 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, które obowiązuje w kraju. Drugim warunkiem możliwości prowadzenia działalności nierejestrowanej jest brak wykonywania działalności gospodarczej przez ostatnich 60 miesięcy.

W 2018 r. kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosi 2100 zł brutto, co oznacza, że działalność nierejestrowana może być prowadzona do limitu przychodów w wysokości 1050 zł.

Jeżeli w ciągu miesiąca przedsiębiorca przekroczy wskazaną kwotę limitu przychodów, to ma obowiązek dokonania czynności rejestracyjnych za pomocą wniosku CEIDG-1, czego należy dokonać w ciągu 7 dni od przekroczenia limitu przychodów. Wówczas działalność nierejestrowana staje się działalnością gospodarczą. Co ważne, działalność nierejestrowana nie może być wykonywana w formie spółki cywilnej.

Działalność nierejestrowana – ZUS, PIT, VAT

ZUS

Prowadzenie działalności nierejestrowanej nie wywołuje obowiązku opłacania żadnych składek ZUS, społecznych czy też zdrowotnych. Osoba prowadząca taką działalność nie dokonuje bowiem czynności rejestracyjnych do ZUS-u, ani nie składa deklaracji do tego organu.

PIT

Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie jest jednak zwolniona z odprowadzania podatku dochodowego. Osiągane dochody są opodatkowane, jednak nie na tych samych zasadach co działalność gospodarcza, w której co miesiąc lub kwartał dokonuje się zapłaty zaliczek na podatek dochodowy. Przychody uzyskane z prowadzenia działalności nierejestrowanej są wykazywane dopiero w zeznaniu rocznym podatnika, które składane jest na formularzu PIT-36, w części “Inne źródła”, ponieważ przychody te są opodatkowane na zasadach ogólnych na podstawie skali podatkowej (18%, a od nadwyżki 85 525 zł – 32%).

VAT

Opodatkowanie VAT w działalności nierejestrowanej następuje w ten sam sposób, jak w działalności gospodarczej. Podmiotowe zwolnienie z VAT obowiązuje ze względu na nieprzekroczenie limitu obrotów ze sprzedaży osiąganych w skali roku, który wynosi 200 tys. zł w 2018 r.

Jeżeli specyfika wykonywanej działalności wymaga rejestracji do VAT, to osoba prowadząca działalność nierejestrowaną musi dokonać tego obowiązku. Przykładem mogą być usługi doradcze, prawnicze czy jubilerskie. Co ważne, podatnik VAT jest zobowiązany do prowadzenie rejestrów VAT sprzedaży i zakupów, a także do składania deklaracji VAT oraz JPK_VAT za każdy okres rozliczeniowy. Jeżeli jednak czynności wykonywane w ramach działalności nierejestrowanej nie podlegają obowiązkowi rejestracji do VAT, to podatnik może skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT.

Wykaz czynności, do których nie stosuje się zwolnienia przedmiotowego z opodatkowania VAT, zawiera ustawa o VAT w art. 113 ust. 13.

Art. 113 ust. 13 Zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się do podatników:

1) dokonujących dostaw:

a) towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy,

b) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:

- energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0),

- wyrobów tytoniowych,

- samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,

c) budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,

d) terenów budowlanych,

e) nowych środków transportu;

2) świadczących usługi:

a) prawnicze,

b) w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,

c) jubilerskie;

3) nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Jak dokumentować sprzedaż w działalności nierejestrowanej?

W przypadku dokonywania sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub rolników ryczałtowych należy ustalić, czy jest wymagana w tym zakresie kasa fiskalna, co reguluje rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Jeżeli sprzedaż podlega zwolnieniu z obowiązku rejestracji na kasie fiskalnej, to sprzedaż na rzecz wskazanej powyżej grupy osób powinna być udokumentowana w ewidencji sprzedaży bezrachunkowej.

W odniesieniu do sprzedaży dla innych firm, osiągane przychody należy zawsze udokumentować fakturą.

Osoba wykonująca działalność nierejestrowaną, która jest zwolniona z podatku VAT, dodatkowo powinna, zgodnie z art. 109 ust. 1 ustawy o VAT, prowadzić uproszczony rejestr sprzedaży. Jest on pomocny m.in. w pilnowaniu nieprzekroczenia limitu przychodów dla działalności nierejestrowanej (limit wynosi 1050 zł w 2018 r.).

Rejestr sprzedaży w działalności nierejestrowanej prowadzony przez podatnika zwolnionego z VAT powinien zawierać:

- liczbę porządkową,

- datę sprzedaży,

- numer dokumentu sprzedaży,

- wartość sprzedaży,

- wartość sprzedaży narastająco. 

Dodatkowo dla celów ewidencyjnych rejestr sprzedaży może zawierać dane nabywcy.

Natomiast podatnik VAT, aby prawidłowo dokonywać rozliczeń z tytułu podatku VAT, powinien posiadać NIP. W razie jego braku osoba prowadząca działalność nierejestrowaną powinna wystąpić o jego wydanie poprzez złożenie w urzędzie formularza NIP-2.

Zalety wykonywania działalności nierejestrowanej

Działalność nierejestrowana odejmuje wiele formalności oraz obowiązków, które posiada przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą. Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną jest zwolniona m.in. z:

•  rejestracji działalności do urzędu skarbowego, ZUS-u i GUS-u przez złożenie wniosku CEIDG-1,
•  wyliczania i opłacania zaliczek na podatek dochodowy,
• sporządzenia deklaracji ZUS i opłacenie składek ZUS,
• prowadzenia księgowości (prowadząc działalność nierejestrowaną, wystarczy sporządzać uproszczoną ewidencję sprzedaży).

Autorka: Anna Wakulik, Ekspert wFirma.pl