Ulga na dzieci jest relatywnie opłacalnym odliczeniem. Odlicza się ją bowiem od podatku, a odliczenie jest tym większe, im więcej dzieci wychowuje podatnik. Przykładowo, jeśli rodzice osiągają dochód z pracy na poziomie dwukrotności średniej krajowej (ok. 3400 zł) i mają jedno dziecko (przez cały rok podatkowy), zapłacą podatek niższy o 1112,04 zł, czyli o 20% mniej w stosunku do całego zobowiązania podatkowego, które wynosi w ich przypadku 5616 zł. Jeśli mają dwoje dzieci, zyskają już 2224,08 zł, co stanowi prawie 40% ich podatku. W przypadku wychowywania trójki dzieci, kwota podatku zmniejszy się aż o 3336,12 zł.

Ulga może jednak sprawiać problemy, a jej stosowanie rodzić wątpliwości. Dlatego warto przyjrzeć się jej podstawowym zasadom, aby w rozliczeniu podatkowym uniknąć błędów.

1. Ulgę odliczamy tylko od dochodów opodatkowanych skalą podatkową

Podatnicy zainteresowani skorzystaniem z ulgi prorodzinnej muszą pamiętać, że prawo do takiego odliczenia przysługuje im tylko w przypadku opodatkowania według skali podatkowej. Ulgę można odliczyć z zeznania PIT-36 lub PIT-37. Nie ma możliwości odliczenia ulgi na dzieci w sytuacji, gdy podatnicy uzyskują dochody z działalności gospodarczej opodatkowanej na szczególnych zasadach, np. przy zastosowaniu 19% stawki liniowej lub ryczałtu ewidencjonowanego.

Nie oznacza to jednak, że w sytuacji, gdy podatnik uzyskuje dochody opodatkowane według stawki liniowej, traci możliwość skorzystania z odliczenia. Do ulgi podatnik ma prawo pod warunkiem, że uzyskał także dochody opodatkowane według skali, np. zasiłek chorobowy, dochody z najmu, dochody z pracy. 

2. Ulgę rozliczysz, także posiadając dzieci starsze

Podatnicy mogą zastosować ulgę na dzieci nie tylko małoletnie, ale także starsze. Dotyczy to dzieci bez względu na wiek, jeżeli otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną, a także dzieci do 25 roku życia. W tym ostatnim przypadku trzeba spełnić dodatkowe warunki. Dziecko musi się uczyć i nie może uzyskiwać dochodów opodatkowanych według skali podatkowej (z wyjątkiem renty rodzinnej) lub z kapitałów pieniężnych opodatkowanych stawką 19% (np. odsetki z lokat bankowych) w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł w ciągu roku. Ten niski limit powoduje, że z ulgi na pracujące dzieci powyżej 18 roku życia mogą w zasadzie skorzystać tylko ci rodzice, których dzieci wykonują prace dorywcze.

3. Ulgę odliczamy od podatku, a nie od dochodu

Ulga na dzieci odliczana jest od podatku w zeznaniu rocznym. Podatnik, aby skorzystać z ulgi, musi wypełnić załącznik PIT/O oraz główną deklarację podatkową PIT-37 lub PIT-36. W zeznaniu należy podać liczbę dzieci wraz z przysługującymi im numerami PESEL. Jeżeli podatnik nie posiada wyżej wymienionych numerów, może podać imiona i nazwiska dzieci wraz z datami urodzenia.

4. Kwota ulgi prorodzinnej jest przynależna rodzicom lub opiekunom łącznie

Odliczając od podatku ulgę na dzieci, należy pamiętać, że jest ona „przyporządkowana” do dziecka. Rodzice, każdy z osobna, nie mogą odliczyć od płaconych przez siebie podatków całej kwoty rocznej. Jeżeli chcą odliczyć przysługującą im ulgę zarówno od podatku matki, jak i ojca dziecka, muszą podzielić daną kwotę pomiędzy sobą. Mogą podzielić się w częściach równych bądź w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. Zasada ta również ma zastosowanie w przypadku wspólnego rozliczenia dochodów małżonków.

5. Ulgę rozliczamy na dni tylko w szczególnych przypadkach…

Warto zauważyć, że w sytuacji, w której funkcja rodzica była sprawowana przez część miesiąca, po czym została przeniesiona na inną osobę, np. na opiekuna prawnego, ulga przysługuje w stosunku do liczby dni, w których opiekun lub rodzic sprawował władzę rodzicielską. Za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem podatnikowi przysługuje kwota w wysokości 1/30 kwoty miesięcznej, czyli 3,09 zł.

6. …w większości przypadków ulga ma charakter miesięczny

Inaczej jest w sytuacji, kiedy podatnik nabywa po raz pierwszy prawo do korzystania z ulgi prorodzinnej, czyli w momencie narodzin dziecka. W tym wypadku rodzicowi lub opiekunowi przysługuje prawo do odliczenia całej kwoty miesięcznej, w wysokości 92,67 zł, nawet jak dziecko urodzi się ostatniego dnia miesiąca. Te same zasady dotyczą sytuacji, kiedy dziecko kończy naukę lub 18 rok życia. Rodzicowi przysługuje ulga także za ten miesiąc, w którym dziecko skończyło określony wiek lub naukę w przypadku dzieci starszych.

7. Dziecko wzięło ślub, koniec z ulgą

Odwrotnie, prawo do odliczenia ulgi prorodzinnej nie przysługuje począwszy od miesiąca kalendarzowego, w którym na podstawie orzeczenia sądu dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (np. schronisko dla nieletnich) lub też wstąpiło w związek małżeński. Przykładowo, jeżeli dziecko wstąpiło w związek małżeński w czerwcu, rodzic odliczy ulgę za miesiące styczeń-maj.

8. Ulgi nie odliczysz, jeśli dziecko prowadzi działalność opodatkowaną liniowo

Odliczenie ulgi jest niemożliwe jeśli dzieci uzyskują dochód z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym, ryczałtem ewidencjonowanym lub kartą podatkową. Wyjątek stanowi ryczałtowo opodatkowany najem lokali. Oznacza to, że niektóre przychody dziecko uzyskiwać może bez ograniczeń, niektóre z ograniczeniami i są też takie, które wyłączają w ogóle prawo do ulgi.

9. Dodatkowych dokumentów nie dołączaj do zeznania

Należy pamiętać, że na wezwanie organu podatkowego podatnik jest zobowiązany przedstawić dokumenty niezbędne do ustalenia prawa do skorzystania z ulgi prorodzinnej. Są to w szczególności:

• odpis aktu urodzenia dziecka;
• zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
• odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;
• zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Oznacza to, że w momencie składania zeznania podatkowego podatnik nie załącza żadnych dodatkowych dokumentów, jednak musi być przygotowany na ewentualne przekazanie ich organowi podatkowemu, ale na wyraźne żądanie.

W tym miejscu warto zauważyć, że takie dokumenty warto zgromadzić od razu w momencie sporządzania zeznania podatkowego, szczególnie dotyczy to zaświadczeń o uczęszczaniu dziecka do szkoły. Jeśli urząd skarbowy będzie chciał skontrolować podatnika po kilku latach, może się okazać, że szkoła, do której uczęszczało dziecko, jest już zamknięta, bo np. zbankrutowała. Trudno będzie wtedy uzyskać takie zaświadczenie.

Joanna Szlęzak-Matusewicz, analityk Tax Care
Elżbieta Węcławik, analityk Tax Care

Czytaj więcej o PIT-ach w DI