Urlopy w Polsce

Według polskiego prawa każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę jest uprawniona do skorzystania z urlopu wypoczynkowego.  W zgodzie z art. 161 Kodeksu pracy pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego, pod warunkiem że ten uzyskał  do niego prawo. W praktyce etatowcy z ponad 10-letnim stażem pracy otrzymują 26 dni roboczych płatnego urlopu wypoczynkowego. Osoby z mniejszym niż 10 lat stażem – mają natomiast prawo do 20 dni urlopu.

Urlop wypoczynkowy to jednak niejedyne dni wolne od pracy dla Polaków. Każda osoba zatrudniona na etat ma do dyspozycji:

• 4 dni urlopu na żądanie, który można wykorzystać w dowolnym czasie. Jest rodzajem urlopu wypoczynkowego, a nie dodatkowymi dniami wolnymi. Zgłasza się go telefonicznie, osobiście, mailowo lub pisemnie. Urlop na żądanie to dzień wolny od pracy, który przysługuje w wyniku nieprzewidzianych, nagłych sytuacji losowych. Według art. 1872 Kodeksu pracy informację o urlopie na żądanie należy przekazać najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, ale przed godziną  rozpoczęcia  pracy.

• urlop okolicznościowy – pogrzeb bliskiego członka rodziny, narodziny dziecka czy własny ślub – to wydarzenia, które uprawniają pracownika do skorzystania z urlopu okolicznościowego. Zgodnie z zapisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej urlop okolicznościowy trwa od 1 do 2 dni. Jest to urlop pełnopłatny, pod warunkiem przekazania pracodawcy w późniejszym terminie odpisu aktu zgonu, małżeństwa czy też narodzin dziecka.

• urlop macierzyński, tacierzyński i rodzicielski – urlop macierzyński jest związany z okresem ciąży i udzielany kobietom spodziewającym się dziecka. Polki mają prawo do 20 tygodni urlopu macierzyńskiego po narodzinach dziecka, a 6 tygodni można wykorzystać bezpośrednio przed porodem. Co ciekawe, liczba dni urlopu macierzyńskiego jest związana z mnogością ciąży. Mamy bliźniaków mogą wykorzystać 31 tygodni płatnego urlopu, a mamy trojaczków (i więcej) aż 37 tygodni. Warto nadmienić, że urlop macierzyński jest płatny. Wysokość świadczenia w tym okresie jest uzależniona od średniej zarobków z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających przejście na urlop. Ale to jeszcze nie koniec możliwości urlopowych dla rodziców w Polsce. Urlop rodzicielski to 32 tygodnie i 34 tygodnie (przy większej liczbie dzieci) płatnego urlopu dla matki lub ojca. Można go wykorzystać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim i tym samym zachować ciągłość opieki nad dzieckiem, ale istnieje również możliwość jego podziału. Urlop rodzicielski można rozłożyć na maksymalnie 4 części, przy czym każda z nich wynosi wówczas 8 tygodni.

• urlop wychowawczy – to bezpłatny urlop na wychowanie dziecka, który  trwa maksymalnie 36 miesięcy (3 lata). Co istotne – nie trzeba wykorzystywać go w pełnym wymiarze czasu. Rodzice mogą zdecydować, z ilu tygodni urlopu skorzystają. Urlop wychowawczy dla jednego rodzica może wynieść maksymalnie 35 miesięcy, ponieważ 1 miesiąc jest zawsze zarezerwowany dla drugiego opiekunka (matki lub ojca), niezależnie od tego, czy on z niego skorzysta.

• urlop ojcowski w wymiarze to 14 dni (płatny 100 proc.).

• urlop bezpłatny, który może trwać od kilku dni do kilku miesięcy. Ile dokładnie? Co ciekawe, chociaż urlop ten jest regulowany przepisami Kodeksu pracy, to dokument ten nie zawiera informacji o maksymalnym limicie wolnych dni. Pracodawca może zgodzić się na udzielenie urlopu bezpłatnego, a swojej odmowy nie musi niczym uzasadniać.

• urlop szkoleniowy przysługującego wtedy, gdy pracownik podnosi swoje kwalifikacje – korzysta ze szkoleń wewnętrznych lub zewnętrznych. W zależności od rodzaju szkolenia pracownik może skorzystać z 6 do 21 dni roboczych.

– Zeszłoroczne badanie TNS Kantar i ZBP wskazuje, że niemal połowa ankietowanych Polaków wykorzystuje urlop wypoczynkowy w jednorazowym wymiarze od 7 do 10 dni. Na dłuższy wypoczynek wybiera się niespełna 11 proc. badanych. Może to wynikać z kilku czynników: możliwości finansowych, odpowiedzialności zawodowej, chęci podzielenia urlopu wypoczynkowego na kilka transz lub obawy o niezadowolenie pracodawcy z dłuższej nieobecności w pracy. Z niecierpliwością wyczekujemy tegorocznych wyników badania – zakładam, że wysoka inflacja będzie miała realne przełożenie na długość urlopu Polaków w 2022 roku – mówi Krzysztof Wojtas, prezes zarządu BrainSHARE IT, producenta programu SaldeoSMART.

Swego nie znacie, cudze chwalicie. Urlopy w innych krajach

Zaplecze urlopowe w Polsce wcale nie jest tak złe, jak można by się spodziewać. Niejeden rodzic z Dubaju czy USA może tylko pomarzyć o rocznym, płatnym urlopie związanym z wychowaniem dziecka. Wiele młodych matek z żalem oddaje pod opiekę niespełna dwu-, trzymiesięczne dzieci, by z laktatorem pod pachą szybko wrócić do pracy.

Urlopy w Stanach Zjednoczonych

American Dream w urlopowym wydaniu wcale nie prezentuje się tak bajkowo, jeśli pod ocenę bierze się płatny wypoczynek od pracy. Dla wielu szokujące jest to, że zatrudnionym w USA nie przysługuje ani jeden dzień urlopu wypoczynkowego, a płatny urlop rodzicielski nie istnieje (z wyjątkiem kilku stanów, które ustanowiły odrębne przepisy w zakresie udzielenia urlopu rodzicielskiego, jak np. Kalifornia). Na co zatem mogą liczyć zatrudnieni w USA?

To jedynie 12 tygodni bezpłatnego urlopu rodzinnego, który przysługuje zaraz po urodzeniu dziecka (lub po jego adopcji). Urlop ten może być udzielony wyłącznie pod pewnymi warunkami, a i wiele zależy od dobrych chęci pracodawcy. Ci najhojniejsi oferują rodzicom częściowe wynagrodzenie podczas trwania urlopu rodzicielskiego.

Zrelaksowany jak Francuz

Oprócz tego, że we Francji obowiązuje skrócony, 35-godzinny tydzień pracy, pracownicy mogą wykorzystać aż 30 dni płatnego urlopu w ciągu roku, przy czym jednorazowo może to być maksymalnie 24 dni. Pozostałe 6 dni należy wykorzystać w innym terminie

Francuski indemnities journaliers de maternite (świadczenie z tytułu płatnego urlopu macierzyńskiego) przysługuje kobietom, które przerywają pracę na czas urlopu macierzyńskiego. Wynosi on 16 tygodni (6 przed porodem i 10 tygodni po porodzie) i jest powiększany o kolejne tygodnie w zależności od liczby dzieci, aż do 46 tygodni (w przypadku ciąż mnogich). Ojcom przysługuje z kolei urlop ojcowski w wymiarze od 11 do 18 płatnych dni, które mogą wykorzystać do 4 miesięcy po narodzinach dziecka.

Urlopy w Niemczech – podobnie jak w Polsce

W Niemczech minimalna długość urlopu wypoczynkowego (minimalna, bo często zapisy umowy o pracę wydłużają ten czas) wynosi 24 dni w przypadku 6-dniowego tygodnia pracy i 20 dni, gdy tydzień roboczy ma 5 dni. Do nich należy jednak również doliczyć dodatkowe 10 dni w roku, które są wolne od pracy z mocy ustawy. Zatrudnieni w Niemczech mogą również skorzystać z bezpłatnego urlopu na zasadach podobnych jak w Polsce. Urlop rodzicielski w Niemczech wynosi natomiast maksymalnie 24 miesiące, które można podzielić na części i wykorzystać dowolnie do czasu ukończenia przez dziecko 3 roku życia.

Wielka Brytania – urlop po angielsku

W Wielkiej Brytanii pracownik otrzymuje prawo do 28 dni płatnego urlopu wypoczynkowego zaraz po rozpoczęciu pracy. Jednak to pracodawca ma decydujący głos o długości urlopu i może według własnego uznania zwiększyć liczbę dni wolnych od pracy

Osoby zatrudnione na wyspach mogą liczyć również na to, że ich urlop będzie związany z wyższym wynagrodzeniem, bowiem świadczenie urlopowe wypłacane jest ze średniej zarobków (włącza się w nią również płatne nadgodziny). Płatny urlop macierzyński w UK trwa 52 tygodnie. Jest podzielony na dwie części – podstawową, która trwa 26 tygodni, i dodatkową, trwającą drugie 26 tygodni.

Japonia – mekka pracoholików

Japończycy są bardzo pracowici i ambitni. Nie tylko  pracują nawet po 13 godzin na dobę przez 6 dni w tygodniu, ale na dokładkę przysługuje im bardzo mało dni wolnych od pracy. Urlop macierzyński w Japonii trwa jedynie 14 tygodni (sześć tygodni przed porodem i osiem tygodni po porodzie).

Urlop wypoczynkowy w Japonii trwa 20 dni, ale przysługuje tylko tym, którzy przepracowali minimum 6,5 roku. Co ciekawe, jeśli osoba zatrudniona w Japonii zachoruje, może nie przychodzić do pracy, ale dni poświęcone na chorowanie będą jej odebrane z urlopu wypoczynkowego… Urlop okolicznościowy w Japonii trwa dłużej niż w Polsce, bo aż 5 dni, jednak wynika to jedynie z kultury i obyczajów religijnych Japończyków.

Hiszpania – rekordziści w liczbie dni urlopów okolicznościowych

Urlop wypoczynkowy w Hiszpanii przysługuje każdej zatrudnionej osobie i wynosi aż 30 dni. Na szczególną uwagę zasługuje jednak długość płatnego urlopu okolicznościowego, który w Hiszpanii trwa nawet 15 dni. Może on być udzielony zarówno z okazji ślubu, jak i z powodu przeprowadzki

Podstawowy urlop macierzyński w Hiszpanii ma wymiar 16 tygodni (plus 2 dodatkowe tygodnie na każde dziecko w przypadku ciąż mnogich). Podobnie jak w Polsce, w Hiszpanii istnieje również prawo do skorzystania z bezpłatnego, trzyletniego urlopu wychowawczego

Belgia – pierwszeństwo do urlopu wypoczynkowego dla rodziców

Długość urlopu wypoczynkowego udzielanego osobom zatrudnionym w Belgii jest uzależniona od stażu ich pracy. Płatny urlop wypoczynkowy w maksymalnym wymiarze może wynieść 24 dni robocze. Co ciekawe, pierwszeństwo w wykorzystaniu urlopu wypoczynkowego mają zawsze pracownicy będący rodzicami dzieci w wieku szkolnym

Urlop macierzyński w Belgii trwa 15 tygodni plus dodatkowe 10 dni z okazji urodzenia się dziecka (3 dni płatne w 100 proc., kolejne 7 dni płatne 82 proc.). Kobieta pracująca w Belgii ma zakaz pracy na 7 dni przed planowanym terminem rozwiązania.

Szwecja – preferencyjne warunki urlopowe dla rodziców

W Szwecji bardzo duży nacisk kładzie się na wychowanie dzieci. To właśnie dlatego rodzice mają prawo do 480 dni urlopu po urodzeniu lub adoptowaniu dziecka. W tym czasie otrzymują 80 proc. maksymalnego wynagrodzenia. Co więcej, każdy rodzic planujący wrócić do pracy przed ukończeniem przez dziecko 8 roku życia może na życzenie zmniejszyć wymiar pracy o jedną czwartą. Liczba dni urlopu wypoczynkowego w Szwecji wynosi natomiast 25 dni roboczych.

W porównaniu warunków urlopowych w różnych krajach świata Polska wcale nie wypada źle. Najwięcej dni wolnych od pracy w Europie oferuje Francja, zaraz po niej Słowenia, Węgry i Cypr. Najmniej urlopu wypoczynkowego, bo jedynie 18 dni, otrzymają natomiast osoby zatrudnione w Irlandii. A jak wygląda sytuacja z faktycznym wykorzystaniem przyznanych dni na wypoczynek od pracy? Dopiero w przyszłym roku można będzie ocenić, czy galopująca inflacja wpłynie na wakacyjne plany zatrudnionych nie tylko w Polsce i Europie, ale też na całym świecie.