W skrócie

• W ostatnich 3–5 latach zmieniły się oczekiwania wobec kompetencji zawodowych.
• Najważniejsza stała się zdolność do ciągłej nauki i adaptacji (lifelong learning).
• Reskilling i upskilling to kluczowe strategie rozwoju zawodowego na rynku pracy.

W dynamicznie zmieniającym się środowisku pracy tradycyjne kwalifikacje przestają być wystarczające. Firmy i pracownicy coraz częściej skupiają się na umiejętnościach, które pozwalają szybko dostosować się do nowych warunków i wymagań.

Najważniejsza sprawa to umiejętność ciągłego rozwijania kompetencji i dostosowywania swojego profilu zawodowego. To właśnie reskilling (nabywanie nowych kwalifikacji) i upskilling (podnoszenie obecnych umiejętności) stanowią fundament nowoczesnego modelu uczenia się przez całe życie.

Co oznaczają pojęcia reskilling i upskilling?

Reskilling polega na zdobywaniu nowych kwalifikacji, które umożliwiają podjęcie pracy w innej dziedzinie.

Z kolei upskilling to rozwijanie i doskonalenie już posiadanych umiejętności, co zwiększa efektywność i kompetencje w aktualnym zawodzie.

Skala wyzwania: globalne i europejskie dane

World Economic Forum oszacowało w swoim raporcie Future of Jobs z 2025 roku, że do końca dekady niemal 59 procent globalnej siły roboczej będzie wymagało przekwalifikowania lub podniesienia kompetencji. Co więcej, już teraz około 39 procent obecnych umiejętności pracowników ulegnie transformacji lub stanie się przestarzałych w okresie 2025-2030.

W Europie sytuacja jest równie wymagająca. Według danych Cedefop, w krajach Unii Europejskiej aż 128 milionów dorosłych (46,1 procent populacji dorosłych) posiada potencjał do upskilingu i reskilingu ze względu na niskie wykształcenie, niewystarczające kompetencje cyfrowe lub pracę w zawodach zagrożonych automatyzacją. Najwyższe wskaźniki odnotowano na Malcie i w Portugalii (około 70 procent), podczas gdy w Czechach i Finlandii wartości te wynoszą odpowiednio 28 i 27 procent.

Sytuacja w Polsce: branże i inicjatywy

Polski rynek pracy również odczuwa presję transformacji. W raporcie z platformy Future Collars wskazano, że aż 90 procent polskich firm boryka się z luką kompetencyjną, co utrudnia rekrutację odpowiednich pracowników, a jedynie 6 procent zatrudnionych uczestniczyło w programach przekwalifikowania.

Szczególnie narażone na zmiany są branże produkcyjna, informatyczna oraz finansowa. W sektorze produkcyjnym wzrost zatrudnienia w Polsce może wynieść około 450 tysięcy osób w latach 2025-2030 dzięki rosnącemu zapotrzebowaniu na sprzęt elektryczny, maszyny i urządzenia związane z transformacją energetyczną. Według raportu Poland Job Market 2025, reskilling i upskilling stają się koniecznością dla utrzymania konkurencyjności na szybko zmieniającym się rynku pracy.

W branży IT sytuacja jest równie dynamiczna. Konsorcjum AI-Enabled ICT Workforce zaobserwowało, że aż 92 procent ról w sektorze technologii informacyjno-komunikacyjnych ulegnie transformacji pod wpływem sztucznej inteligencji. Firmy takie jak SAP planują przeszkolić 2 miliony osób na całym świecie do 2025 roku, a Google ogłosił finansowanie ponad 130 milionów dolarów na programy szkoleniowe z zakresu AI w USA, Europie, Afryce, Ameryce Łacińskiej i regionie APAC.

Dlaczego pracodawcy i pracownicy stawiają na ciągłą naukę?

Ze względu na szybkie zmiany technologiczne oraz rynkowe, elastyczność pracowników jest kluczowa. Według raportu LinkedIn Workplace Learning z 2024 roku, już 50 procent pracowników na świecie ukończyło jakąś formę szkolenia w ramach inicjatyw uczenia się i rozwoju - to wzrost z 41 procent w 2023 roku. Ciągłe doskonalenie pozwala zachować konkurencyjność i szybko reagować na nowe wymagania.

Z perspektywy pracodawców inwestycja w przekwalifikowanie jest ekonomicznie uzasadniona. Badania pokazują, że przekwalifikowanie obecnego pracownika jest o 70-92 procent tańsze niż zatrudnienie nowej osoby. Co więcej, 94 procent pracowników deklaruje, że pozostałoby w firmie dłużej, gdyby inwestowała ona w ich rozwój zawodowy.

Jakie kompetencje stają się najbardziej pożądane?

W centrum uwagi znajdują się zdolności adaptacyjne, cyfrowe kompetencje oraz gotowość do samorozwoju. Według Future of Jobs Report 2025, najbardziej poszukiwane umiejętności to:

• myślenie analityczne, 
• odporność psychiczna, 
• elastyczność i zwinność, 
• przywództwo i wpływ społeczny

AI i big data plasują się na czele najszybciej rozwijających się kompetencji, a tuż za nimi znajdują się sieci i cyberbezpieczeństwo oraz świadomość technologiczna.

Kluczowe są także umiejętności miękkie, takie jak komunikacja czy praca zespołowa. Z badania Josh Bersina wynika, że aż 89 procent ankietowanych profesjonalistów ds. talentów wskazuje, że nieudane rekrutacje zazwyczaj wynikają z braku właśnie umiejętności miękkich.

Bariery i wyzwania

Pomimo rosnącej świadomości znaczenia przekwalifikowania, wiele organizacji napotyka przeszkody. Badanie z platformy HR Technology Europe ujawniło, że 29 procent pracowników obawia się, że poświęcenie czasu na naukę może negatywnie wpłynąć na ich wyniki w pracy, a 23 procent boi się porażki podczas uczestnictwa w programach szkoleniowych. Jednocześnie tylko 21 procent małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce oraz 29 procent dużych firm zdiagnozowało, jakie kompetencje będą im potrzebne w przyszłości.

Luka kompetencyjna jest uznawana za największą barierę transformacji biznesowej - aż 63 procent pracodawców identyfikuje ją jako główną przeszkodę w okresie 2025-2030. W odpowiedzi 85 procent pracodawców planuje priorytetowo traktować upskilling swojej kadry, 70 procent zamierza zatrudniać osoby z nowymi umiejętnościami, a 50 procent planuje przesunięcie pracowników z zanikających do rozwijających się ról.

Kluczowe dane

• Okres obserwacji zmian: ostatnie 3–5 lat.
• Główne strategie: reskilling i upskilling.
• Podstawa: lifelong learning, czyli uczenie się przez całe życie.
• Globalnie: 59 procent pracowników wymaga przekwalifikowania do 2030 roku (World Economic Forum).
• Europa: 128 milionów dorosłych (46,1 procent) ma potencjał do przekwalifikowania (Cedefop).
• Polska: 90 procent firm boryka się z luką kompetencyjną (Future Collars).
• Wzrost zatrudnienia w polskim przemyśle: 450 tysięcy w latach 2025-2030 (CSR Europe).

Podsumowując: Rynek pracy coraz bardziej docenia elastyczność i gotowość do ciągłego uczenia się. Kompetencje związane z reskillingiem i upskillingiem wpisują się w nową rzeczywistość zawodową, wymagającą od pracowników stałego rozwoju i adaptacji. Inwestycja w przekwalifikowanie nie jest już opcją, lecz koniecznością zarówno dla pracodawców dążących do utrzymania konkurencyjności, jak i dla pracowników zabiegających o stabilność kariery w erze cyfrowej transformacji.

Źródła:

• World Economic Forum (2025), The Future of Jobs Report 2025
• Cedefop, Empowering adults through upskilling and reskilling pathways
• CSR Europe (2025), Poland on Workforce Reskilling and Upskilling
• Future Collars, Raport: Reskilling – the great skills reset
• HR Technology Europe (2024), The state of upskilling and reskilling
• LinkedIn (2024), Workplace Learning Report
• AI-Enabled ICT Workforce Consortium (2024), The Transformational Opportunity of AI on ICT Jobs
• Y-Axis (2025), Poland Job Market 2025
• Materiał prasowy Centrum Kształcenia Podyplomowego w Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych

Foto: Freepik