Małe i średnie firmy stanowią 99,8% wszystkich polskich przedsiębiorstw, z czego - wg według danych Parlamentu Europejskiego - większość to firmy rodzinne, głównie mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 10 pracowników.

Co istotne, tylko 37% rodzinnych biznesów czuje się dobrze przygotowanych do działania w coraz bardziej cyfrowej gospodarce.

Cyfryzacja w firmach rodzinnych

Badanie, które zostało przeprowadzone w 15 krajach Europy, w tym w Polsce, ma pomóc zrozumieć, w jaki sposób mniejsze przedsiębiorstwa reagują na cyfrową transformację w obszarze gospodarczym i społecznym. Wzięło w nim udział 10 500 respondentów zarówno z firm rodzinnych z segmentu MŚP, jak i tych, które nie są prowadzone przez członków rodziny.

Wyniki badania wskazują, że firmy rodzinne szybko dostosowały się do cyfrowego świata, a wpływ na to miała pandemia. Aż 58% polskich firm zwiększyło wykorzystanie płatności cyfrowych. To więcej niż wśród europejskich przedsiębiorstw (47%). Ale tylko co czwarty respondent z przebadanych polskich rodzinnych MŚP czuje się w pełni przygotowany do działania w gospodarce cyfrowej.

Bariery w implementacji technologii cyfrowych

Jednak nie wszystko jest kolorowe. Dwie główne bariery w procesie cyfryzacji to:

1. przekonanie wszystkich członków rodziny do modernizacji firmy,

2. znalezienie odpowiednich rozwiązań i narzędzi cyfrowych.

40% badanych przedstawicieli firm deklaruje chęć wdrożenia nowych narzędzi cyfrowych. Jednak znaczna część z nich (28%) nie jest pewna, które rozwiązania będą dla nich najlepsze. Wśród przedstawicieli polskich, rodzinnych MŚP poziom tej niepewności jest nieco mniejszy, na poziomie 20%.

Firmy rodzinne doświadczają barier, takich jak obawy związane z cyberbezpieczeństwem (42%) i ochroną prywatności (30%). Co więcej, prawie jedna trzecia (30%) europejskich firm rodzinnych stwierdziła, że poleganie na słabym połączeniu internetowym uniemożliwia korzystanie z nowych rozwiązań cyfrowych, które mogłyby wspierać ich działalność. Podobnego zdania jest 22% polskich firm rodzinnych.

Rola dynamiki rodzinnej

Jednym z czynników, który może komplikować proces modernizacji, jest opór przed zmianami. Część respondentów wskazała brak otwartości członków firmy na wdrażanie innowacyjnych rozwiązań i sposobu myślenia oraz wykorzystywanie nowinek (27%), a starsze pokolenia były postrzegane jako mniej skłonne do wprowadzania zmian.

Ostrożne poruszanie się w relacjach między zarządzającymi firmą jest również wyzwaniem charakterystycznym dla podmiotów rodzinnych. Jedna piąta respondentów twierdzi, że relacje osobiste z krewnymi są największą trudnością do pokonania w pracy w rodzinnej firmie. Co ciekawe, planowanie sukcesji jest dla niektórych ankietowanych kluczowym punktem zapalnym: wskazuje tak jedna piąta europejskich badanych. Wśród polskich rodzinnych MŚP to tylko 13%.

Jednak w większości respondenci są pozytywnie nastawieni do pracy ze swoimi krewnymi, a przedstawiciele firm rodzinnych są bardziej optymistyczni w kwestii rozwoju biznesu w nadchodzącym roku niż reprezentujący firmy nierodzinne. Wśród polskich respondentów 60% tych z rodzinnych biznesów spodziewa się wzrostu w nadchodzącym roku, w porównaniu do 47% z MŚP, których nie łączą więzy krwi. W porównaniu z polskimi firmami nierodzinnymi, firmy rodzinne częściej mają bliższe relacje z klientami (65%) i są bardziej odporne na turbulencje biznesowe (59%). Jednak niepewność co do tego, czy i w jaki sposób modernizować biznes, w połączeniu ze specyficzną dynamiką relacji rodzinnych, mogą zwiększyć ryzyko pozostania w tyle w wyścigu z bardziej elastycznymi konkurentami.

W cyfryzacji firm rodzinnych potrzebna jest pomoc z zewnątrz

Pomimo trudności, firmy rodzinne pokazują silne dążenie do edukacji, szkoleń i mentoringu, które mogą pomóc w rozwoju ich firm. Ponad dwie piąte z nich chce zmodernizować swój biznes poprzez lepsze wykorzystanie narzędzi cyfrowych. Potrzebują jednak do tego pomocy z zewnątrz.

Mastercard zidentyfikował trzy główne bariery wzrostu, z którymi borykają się małe firmy w Europie: możliwość otrzymywania i dokonywania płatności, dostęp do finansowania wspierającego długoterminowy wzrost oraz dostęp do narzędzi, które pomagają firmom dołączyć do cyfrowego ekosystemu, np. z obszaru cyberbezpieczeństwa.

O badaniu

Mastercard przeprowadził europejską ankietę za pośrednictwem swojego partnera badawczego Vitreous Worldwide. W badaniu wzięło udział 10 501 respondentów w Europie, zarówno wśród małych firm rodzinnych (5 250 respondentów), jak i nierodzinnych (5 251 respondentów), aby zapewnić porównanie poglądów.

Ankieta została przeprowadzona na 15 rynkach w oparciu o następujące wielkości próby: Wielka Brytania (1 000), Niemcy (1 000), Szwajcaria (1 000), Hiszpania (1 000), Portugalia (1 000), Francja (1 000), Szwecja (1 000), Irlandia (1 000), Serbia (500), Włochy (500), Słowenia (501), Bułgaria (500), Izrael (500), Macedonia Północna (500) i Polska (500).

Badania terenowe odbyły się w dniach 2 czerwca - 19 czerwca 2023 r., a uczestnicy wypełnili ankietę online i otrzymali zachęty na odpowiednim poziomie z gwarancją anonimowości (zgodnie z najlepszymi praktykami branży badań rynku).

Źródła danych:

https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/Raport-o-stanie-sektora-maych-i-rednich-przedsibiorstw_13_10_2022.pdf

Parlament Europejski. SME focus – Long-term strategy for the European Industrial future. April 2020. Dostęny tu: https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2020/648776/IPOL_STU(2020)648776_EN.pdf. Z lipca 2023.

Kerstin Siakas, Marja Naaranoja, Sotiris Vlachakis, Errikos Siakas,
Family Businesses in the New Economy: How to Survive and Develop in Times of Financial Crisis, Procedia, Economics and Finance, Volume 9, 2014, Pages 331-341, ISSN 2212-5671, https://doi.org/10.1016/S2212-5671(14)00034-3.

Na podstawie materiału prasowego Mastercard. Foto: Freepik