Rodzic, który samotnie wychowuje dziecko, może zaoszczędzić na podatku od 556 zł do nawet kilku tysięcy. Za zaoszczędzoną kwotę może więc sfinansować wakacje dziecka lub zrobić potrzebne zakupy. W ramach specjalnej akcji „Zmniejsz podatek” Tax Care podpowiada, kiedy i jak można skorzystać z preferencji podatkowych przewidzianych dla rodziców.

Podwójny podatek od połowy dochodów

Z preferencyjnego sposobu opodatkowania mogą skorzystać osoby, które samotnie wychowują dzieci, jeśli spełnią określone w ustawie warunki. Podatek jest w takim przypadku określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów. Do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany (na podstawie ustawy o PIT).

Jest to rozwiązanie korzystne szczególnie w sytuacji, gdy dochody samotnej osoby przekroczyły pierwszy próg podatkowy (dochody powyżej 85 528 zł). Dzięki temu zabiegowi zostaną w całości opodatkowane stawką 18%, podczas gdy przy odrębnym rozliczeniu nadwyżka opodatkowana zostałaby stawką 32%.

Samotnym rodzicem lub opiekunem jest osoba będąca: panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, wobec której orzeczono separację, a także osoba, która pozostaje w związku małżeńskim, lecz jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Uwaga! Orzecznictwo NSA jest zgodne, że z preferencji tej nie może skorzystać osoba, która pozostaje w konkubinacie, gdyż wspólnie mieszkając rodzice faktycznie tego dziecka samotnie nie wychowują (np. sygn. II FSK 371/07).

Przykład: Ania samotnie wychowuje 5 letniego syna. W 2011 r. uzyskała dochód z pracy w wysokości 50 000 zł (I próg podatkowy). Spełnia warunki do rozliczenia jako samotny rodzic. Jej podatek wyniesie 7 888 zł. Gdyby jednak nie mogła rozliczyć swoich dochodów razem z dzieckiem, zapłaciłaby 8 444 zł. Różnica w tym przypadku wyniesie 556 zł. Gdyby jednak dochody Ani przekroczyły I próg podatkowy i wyniosły 100 000 zł, korzystając z omawianej preferencji zapłaciłaby mniej o 2 582 zł.

Uwaga: w przykładzie nie zostały uwzględnione żadne potencjalne ulgi podatkowe.

Samotnie, ale nie przez cały rok

Warunki, jakie muszą zostać spełnione, odnoszą się zarówno do dzieci, jak i rodzica. Rodzic powinien podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (z wyjątkiem przewidzianym dla osób zamieszkujących w innym państwie UE lub EOG) oraz faktycznie wychowywać dziecko.

Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce ich uzyskania (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Z preferencji tej skorzystają rodzice, którzy samotnie wychowują dzieci:

1. małoletnie lub
2. bez względu na wiek, które otrzymały zasiłek pielęgnacyjny albo rentę socjalną lub
3. do ukończenia 25 roku życia, uczące się w szkołach, jeżeli nie uzyskały one dochodów podlegających opodatkowaniu według skali lub dochodów kapitałowych w łącznej wysokości przekraczającej 3 089 zł (z wyjątkiem renty rodzinnej).

Wniosek o taki sposób opodatkowania wyraża się w rocznym zeznaniu podatkowym.

Ważne! Ustawa o PIT nie wymaga, by dla skorzystania z prawa do preferencyjnego rozliczenia osoba samotnie wychowywała dziecko przez cały rok. Wystarczające jest, by stan taki zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok. Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych (np. ITPB2/415-929/09/BK). Tak samo przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa do preferencyjnego opodatkowania od tego, czy w trakcie roku podatkowego dziecko ukończyło 25 lat i czy studiowało cały rok. Wystarczające jest, aby taki stan zaistniał w ciągu roku (np. ILPB2/415-220/10-2/JK).

Jesteśmy w Unii Europejskiej

Z preferencji tej skorzystają także osoby, które mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej. Warunki są dwa. Jeden to certyfikat rezydencji potwierdzający miejsce zamieszkania w jednym z tych krajów dla celów podatkowych. Drugi to wymóg osiągnięcia podlegających w Polsce przychodów w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego w danym roku podatkowym.

Ważne! Osoby takie muszą sprawdzić, czy istnieje ratyfikowana umowa międzynarodowa, która pozwala polskim organom podatkowym uzyskać informacje podatkowe od państwa, w którym zamieszkują.

Ograniczenia dla samotnych

Z preferencji tych nie można jednak skorzystać w sytuacji, gdy dochody (przychody) osoby samotnie wychowującej dzieci lub jej dziecka opodatkowane są podatkiem liniowym, tonażowym lub na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Rozliczenie jako samotny rodzic wyklucza również złożenie zeznania podatkowego po terminie. Nawet jednodniowe opóźnienie w złożeniu zeznania rocznego może bardzo drogo kosztować, zarówno ze względu na utratę prawa do preferencyjnych warunków rozliczenia podatku, jak i ewentualne sankcje karno-skarbowe.

Ulga prorodzinna jeszcze dla wszystkich

Rodzice (opiekunowie), którzy wychowują dziecko zarówno małoletnie, jak też uczące się do 25 roku życia oraz otrzymujące zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną – bez względu na wiek mogą skorzystać z tzw. ulgi prorodzinnej. Pozwala ona zmniejszyć wyliczony podatek o 1112,04 zł. Jeśli jednak dziecko urodziło się dopiero w tym roku, trzeba obliczyć tę kwotę, przyjmując 92,67 zł za każdy miesiąc wychowywania dziecka albo sprawowania opieki. Jeśli w tym samym miesiącu w stosunku do jednego dziecka wykonywana jest władza rodzicielska, pełniona funkcja opieki, to każdy z podatników ma prawo odliczyć kwotę 3,089 zł za jeden dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.

Odlicz w zeznaniu i wypełnij załącznik PIT-O

Odliczenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym. W składanym załączniku podajemy liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia.

Katarzyna Rola-Stężycka
Kierownik Zespołu Analiz Podatkowych Tax Care

Czytaj także: Na propozycji premiera polska rodzina może stracić