Zaledwie 10 dni temu Dziennik Internautów pisał o tym, że twórcy darmowych map mają problem z dostępem do danych wytworzonych za pieniądze polskich podatników. Pisaliśmy też o problemach z dostępem do wzorów znaków drogowych oraz rozkładów jazdy MPK w Krakowie.

Za każdą z tych absurdalnych sytuacji kryje się jeden problem - ograniczony dostęp do informacji publicznej. Polskie instytucje publiczne teoretycznie powinny udostępniać obywatelom swoje dane, także do celów komercyjnych. Skoro instytucje utrzymywane z podatków i tak produkują mapy, dane prawne, dane meteorologiczne i inne informacje, dlaczego nie wykorzystać ich wielokrotnie w celu tworzenia nowych e-usług?

W chwili obecnej to ponowne wykorzystanie informacji publicznej jest teoretycznie możliwe, na mocy Ustawy o dostępie do informacji publicznej. W praktyce jest inaczej. Różne instytucje odmawiają wydawania informacji publicznej mówiąc: "przepraszamy, ale informacja, o którą prosicie, nie jest publiczna". Potem sądy potwierdzają, że to jednak jest informacja publiczna, ale to nie oznacza końca barier.

"Otwarte zasoby" vs "informacja publiczna"

W grudniu ubiegłego roku Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (MAC) wymyśliło sposób na uporanie się z problemem. Zaproponowało stworzenie nowej ustawy - o otwartych zasobach publicznych.

Ustawa ta miała określić sposoby tworzenia otwartych dla wszystkich obywateli zbiorów informacji. Byłyby one dostępne w systemie repozytorium, bez kreowania dalszych uprawnień eksploatacyjnych. Część z tych informacji mogłaby być dostępna nawet na wolnych licencjach. Przykładowo mogłaby powstać baza darmowych podręczników do pobrania i wydrukowania albo baza danych naukowych, albo zdigitalizowanych za pieniądze podatników książek.

Idea piękna, ale niestety na etapie konsultacji pojawiło się wiele zastrzeżeń. Te konsultacje miały trwać do 21 stycznia, ale MAC przedłużyło je do 5 lutego. Założenia nowej ustawy skrytykowały nawet te organizacje, które zazwyczaj walczą o wolny dostęp do informacji publicznej.

Długa lista uwag

Jedną z takich organizacji jest Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, które zwraca uwagę m.in. na następujące wady propozycji MAC:

• pojęcia informacji publicznej i otwartych zasobów pokrywają się;
• nie wiadomo dokładnie, czym jest "zasób publiczny";
• ustawa wprowadza wyłączenia w stosunku do danych, do których dostęp do tej pory był możliwy;
• nie uwzględniono specyfiki tematu i uregulowań go w innych ustawach;
• nie uwzględniono innych możliwości osiągnięcia domyślnego celu proponowanej regulacji;
• pojawiły się opłaty i warunki.

Inna nieprzychylna opinia pochodzi od Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji. Jej zdaniem:

• proponowana ustawa automatycznie przenosi elementy majątku państwa do zasobów publicznych, co ogranicza możliwość zarządzania tym majątkiem;
• zakres ustawy jest zbyt szeroki;
• ustawa będzie prawnie skomplikowana i podatna na różne interpretacje;
• można mieć wątpliwości co do zgodności z prawem europejskim;
• ustawa może być niezgodna z innymi ustawami;
• zbyt pobieżnie oszacowano korzyści i straty z takiej ustawy, wpływ na przedsiębiorstwa i miejsca pracy itd.

PIIT mimo wszystko proponuje, aby wszelkie publiczne zasoby elektroniczne, które są udostępniane za opłatą, były udostępniane bezpłatnie, w tym także do ponownego użycia. Zdaniem Izby prawo nie powinno czynić różnic pomiędzy wykorzystaniem tych zasobów dla celów komercyjnych lub niekomercyjnych, zastrzegając jedynie, że zastosowane one  zostaną wyłącznie w obszarze edukacji.

Dopracować czy odrzucić?

Jak już wspomnieliśmy, MAC przedłużyło konsultacje. Stało się jednak jasne, że w tych konsultacjach chodzi nie tylko o projekt założeń. W obecnej sytuacji można wątpić w to, czy idea ustawy o otwartych zasobach w ogóle przetrwa.

Jarosław Lipszyc z Fundacji Nowoczesna Polska namawiał na Facebooku do tego, aby brać udział w konsultacjach w serwisie mamzdanie.org, zgłaszając swoje uwagi, ale też wyrażając poparcie dla samej pracy nad ustawą o otwartych zasobach. W najbliższych dniach te wszystkie opinie posłużą do podjęcia istotnej decyzji - czy chcemy w ogóle podjąć trud zagwarantowania w prawie otwartych zasobów?

Z jednej strony prawdą jest, że kwestie dostępu do informacji publicznej regulują inne ustawy. Z drugiej strony te ustawy nie działają tak, jak powinny.

Poniżej dla zainteresowanych projekt założeń do ustawy.

Projekt założeń do Ustawy o otwartych zasobach publicznych by di24pl