Władze lubią inwestować w nowoczesne technologie nadzoru, bo wydają się one skuteczniejsze, tańsze i... no... bardziej nowoczesne. W praktyce nierzadko okazuje się, że dwie pierwsze zalety (małe koszty i skuteczność) mogą być po prostu złudzeniem. Co gorsza, władze nie zawsze chcą sprawdzać, jak jest naprawdę. 

Dlatego chcemy zwrócić Waszą uwagę na raport i oświadczenie Biura Inspektora Generalnego amerykańskiego Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (DHS). Ten raport dotyczy dronów stosowanych do chronienia granic. Jest to dokument amerykański, ale z pewnych względów powinien być interesujący także dla Polaków. 

Drony pomagają chronić granice? Nie ma dowodów

Amerykańscy urzędnicy wypowiedzieli się o dronach bardzo krytycznie, wątpiąc w ich osiągnięcia i w sens dalszego pompowania pieniędzy podatników w bezzałogowe statki latające. Zdaniem DHS nie ma dowodów na to, że drony faktycznie wzmacniają ochronę granic. 

Oto co dokładnie nie spodobało się amerykańskim urzędnikom:

• Koszt działań drona miał wynosić 2,4 tys. dolarów za godzinę, a w rzeczywistości wynosił ponad 12 tys. dolarów (jeśli wzięło się pod uwagę takie kluczowe koszty jak wynagrodzenie operatora). 
• Drony miały latać 16 godzin dziennie przez cały rok, ale w rzeczywistości często były uziemione z powodu pogody. Wylatały 22% zaplanowanych godzin. 
• Nie wykazano, aby drony wpłynęły na zmniejszenie kosztów ochrony granic. 
• Asysta dronów towarzyszyła nielicznym zatrzymaniom osób nielegalnie przekraczających granice.

Polska też kupuje drony

Dlaczego to powinno być dla nas ciekawe? W grudniu tego roku polskie MSW pochwaliło się zakupem dronów dla polskiej Straży Granicznej. Przewidziano zakup dwóch dużych bezzałogowych samolotów Stemme ES-15 oraz czterech zestawów dronów z kategorii "mini". To niewątpliwie bardzo nowoczesny i efektowny sprzęt, ale czy był to słuszny wydatek? Tego właściwie nie wiemy. Spytałem o to MSW i czekam na odpowiedź. 

Oczywiście są różnice między dronami stosowanymi w Polsce i w USA. Amerykanie stosują ciężkie i nienowe drony Predator B. Polska Straż Graniczna dostanie nowszy sprzęt o mniej bojowym charakterze, którego utrzymanie będzie zapewne tańsze. Nadal jednak można stawiać pytania o to, czy drony stosowane w Polsce będą tak tanie i efektywne, jak utrzymuje producent w broszurze informacyjnej. Czy ktoś w ogóle będzie sprawdzał faktyczne koszty ich używania i rzekomą skuteczność?

Amerykanie (co by o nich nie mówić) krytycznie ocenili skuteczność dronów. Zastanawiają się teraz nad tym, czy zastąpienie bezzałogowych samolotów innymi rozwiązaniami nie będzie tańsze. Brane są pod uwagę rozwiązania naziemne, a także... zwykłe samoloty załogowe. 

Nowoczesna inwigilacja też kosztuje

Każda nowa technologia nadzoru powinna być krytycznie oceniana. Przykładowo monitoring wizyjny wciąż jest przedstawiany jako tani i skuteczny, ale kontrola NIK wykazała, że z tą skutecznością różnie bywa. Koszty też są niemałe. W Warszawie samo utworzenie zintegrowanego systemu monitoringu pochłonęło 59 mln złotych, a jego utrzymanie w latach 2003–2012 wyniosło 104 mln złotych. Nie każdy Polak wie, że koszt utrzymania jednej kamery może pochłaniać 3 tys. złotych miesięcznie (takie dane podaje przewodnik Fundacji Panoptykon),

Należy pamiętać, że technologie nadzoru tworzą pewien rynek (tzw. przemysł inwigilacji). Władze są na tym rynku nabywcą i powinny pamiętać, że korzyści obiecywane przez producentów urządzeń do nadzoru są tylko elementem reklamy produktu.

Poniżej kopia raportu DHS na temat dronów. 

OIG_15-17_Dec14 by Dziennik Internautów