Powszechnym obowiązkiem ciążącym na podatnikach, którzy w trakcie roku podatkowego uzyskali dochody podlegające opodatkowaniu, jest dokonanie rocznego rozliczenia podatku dochodowego. W tym celu należy do 30 kwietnia złożyć do deklarację PIT. Niewywiązanie się z tego obowiązku w wyznaczonym terminie grozi odpowiedzialnością karno-skarbową. Choć to dopiero luty, warto zastanowić się nad tym, czy w każdym przypadku podatnik musi wypełnić stosowny formularz, jak również jakie dochody muszą, a jakie nie, zostać w nim wykazane. 

Większość dochodów skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego

W myśl artykułu 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym generalnie podlegają wszystkie uzyskiwane przez podatnika dochody. Warto przy tym podkreślić, że w przypadku gdy podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, opodatkowaniu podlega suma wartości przypadających na poszczególne z nich. 

W związku z obowiązkiem rozliczenia uzyskanych dochodów należy je wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym. Niedopełnienie tego obowiązku stanowi wykroczenie, a w niektórych przypadkach nawet przestępstwo skarbowe zagrożone co najmniej karą grzywny. 

Uwaga! Nie rozlicza się podatku dochodowego od:

1. przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej;
2. przychodów z gospodarki leśnej;
3. przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn;
4. przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy;
5. przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich;
6. przychodów (dochodów) armatora opodatkowanych podatkiem tonażowym;
7. świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny. 

Dochody opodatkowane ryczałtowo przez płatnika podatku

Jeśli uzyskujemy dochód podlegający opodatkowaniu, nie zawsze trzeba go wykazać w zeznaniu, a nawet zapłacić od niego podatek. Pierwszy wyjątek od obowiązkowego ujęcia w formularzu PIT stanowią dochody uzyskiwane przez podatnika, które zostały uprzednio opodatkowane ryczałtem przez płatnika podatku dochodowego. Należą do nich odsetki bankowe, dywidendy, a także  różnego rodzaju dochody pochodzące z funduszy inwestycyjnych.

Dochody podlegające zwolnieniu przedmiotowemu

Wypełniając deklarację podatkową, trzeba zwrócić także szczególną uwagę na przychody, które zostały zwolnione z podatku. Oznacza to, że chociaż dochód został uzyskany z przychodu podlegającego opodatkowaniu, np. ze stosunku pracy, to jednak podatku od niego nie płacimy właśnie z uwagi na zwolnienie. Pełny katalog przychodów, które nie powodują powstania obowiązku podatkowego został przedstawiony w artykule 21 wspomnianej ustawy. Znajdziemy tam około 130 różnych świadczeń. Wiele z nich uzależnione jest od spełnienia dodatkowych warunków lub limitowane określoną kwotą, jak np. stypendia dla studentów. 

Becikowe i nie tylko

Do najważniejszych przychodów zwolnionych z opodatkowania należą różnego rodzaju świadczenia rodzinne, a więc dodatki rodzinne i pielęgnacyjne,  jak również  świadczenia pieniężne otrzymywane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów. Warto podkreślić, że zasada ta dotyczy również kwoty otrzymywanej w związku z wychowaniem dziecka do 25 roku życia. Ponadto zwolnieniem od podatku zostały objęte zasiłki porodowe, w tym także jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka, czyli popularne becikowe.

Podatnik powinien pamiętać, że we wspomnianym wykazie przychodów zwolnionych z opodatkowania zostały ujęte zapomogi otrzymywane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, jak również długotrwałej choroby lub śmierci, jednakże do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2 280 zł. Zwolnieniem objęte są też świadczenia ponoszone przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników (do wysokości 500 zł miesięcznie). 

Zaznanie zerowe, czyli kwota wolna od podatku

Warto również pamiętać o tym, że w sytuacji, gdy wartość sumy dochodów osiągniętych w roku podatkowym nie przekracza kwoty wolnej od podatku (w 2011 r. wartość graniczna wynosi 3 091 zł), dochody te nie podlegają opodatkowaniu PIT. 

Nie oznacza to bynajmniej, że w takim przypadku podatnik zwolniony jest ze złożenia zeznania podatkowego. Wykazuje on jedynie wartość 0 zł w rubryce przewidzianej na wpisanie kwoty dochodów podlegających opodatkowaniu. Ponadto warto pamiętać o tym, że pobrane zaliczki na PIT, związane z takim dochodem, podlegają zwrotowi jako nadpłata podatku.

Elżbieta Węcławik, Tax Care
Adam Bujalski, księgowy księgowa Tax Care

Czytaj także: Nie płacisz podatków? Może Ci zostać połowa wynagrodzenia