Podatnicy, którzy zalegają z uregulowaniem swoich zobowiązań względem urzędu skarbowego, muszą liczyć się z wieloma nieprzyjemnymi konsekwencjami, w tym także przymusową windykacją z majątku dłużnika. Należy pamiętać przy tym, że na poczet spłaty długów podatkowych organ podatkowy może zająć w zasadzie wszystko (chociaż są specyficzne wyłączenia, które mają pozwolić na zachowanie przez podatnika swoistego minimum). Jedną z form zastosowania przymusowego rozliczenia podatkowego jest egzekucja kwoty zaległości podatkowej z wynagrodzenia za pracę.

Zaległość podatkowa

Na początku analizy problemu dotyczącego egzekucji należności względem organu podatkowego z wynagrodzenia podatnika warto zastanowić się, co właściwie kryje się pod pojęciem zaległości podatkowych. Kwestia ta została uregulowana w Ordynacji Podatkowej, w myśl której za zaległość podatkową uznaje się niezapłacony w terminie płatności podatek, zaliczkę na podatek lub też ratę podatku.

Ponadto warto pamiętać, że na równi z nieopłaconym w terminie zobowiązaniem podatkowym traktuje się wszelkiego rodzaju nadpłaty oraz kwoty zwrotu podatku, wykazane w zeznaniu podatkowym nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, które zostały już podatnikowi zwrócone lub zaliczone w poczet bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych.

Egzekucja z wynagrodzenia przez zawiadomienie

Możliwość potrącenia zaległości podatnika względem urzędu skarbowego została przewidziana w zapisie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.  W praktyce zajęcie wynagrodzenia za pracę następuje na skutek doręczenia pracodawcy zawiadomienia o zajęciu części wynagrodzenia pracownika, która nie jest zwolniona spod egzekucji, na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi.

Pracodawca nie wypłaca zajętej części wynagrodzenia pracownikowi, lecz przekazuje ją organowi egzekucyjnemu aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych.

Maksymalnie 50% wynagrodzenia

Sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności podlegają potrąceniu z wynagrodzenia za pracę  po dokonaniu odpowiednich odliczeń, to znaczy odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Bardzo istotnym jest w tym przypadku to, że wartość potrącenia nie może przekroczyć połowy kwoty wynagrodzenia uzyskiwanego przez podatnika w związku z pracą.

Kwota wolna od potrąceń

Warto jednakże pamiętać, że ustawodawca przewidział także ograniczenie wysokości kwot potrącanych z wynagrodzenia podatnika, polegające na tym, że  egzekucja zaległości podatkowych możliwa jest tylko i wyłącznie do pewnego momentu. Podatnikowi po dokonaniu wszelkich potrąceń musi pozostać kwota minimalnego wynagrodzenia w ujęciu netto, tak zwana kwota wolna od potrąceń. 

Od 1 stycznia obowiązuje nowa wartość minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosząca 1500 zł. Odliczając od tego składki na ubezpieczenie społeczne (205,65 zł), ubezpieczenie zdrowotne (116,49 zł) i zaliczki na podatek (66 zł) pozostaje kwota wolna od potrąceń, opiewająca na kwotę 1111,86 zł. Należy jednakże zwrócić uwagę na to, że powyższa wartość kwoty wolnej od potrąceń ma zastosowanie tylko w przypadku, gdy zostały uwzględnione jedynie koszy podstawowe.

Reasumując, suma egzekucji zaległości podatkowych prowadzonych z  wynagrodzenia za pracę nie może przekroczyć kwoty różnicy pomiędzy uzyskiwanym przez pracownika wynagrodzeniem a kwotą wolną od potrąceń.

Przykład:

Miesięczne wynagrodzenie wynosi 2 000 zł brutto, oznacza to, że dochód otrzymywany przez podatnika „na rękę”  jest równy 1459,48 zł. W myśl opisanego wyżej warunku 50%  wartości netto wynagrodzenia, maksymalna suma potrącona w związku z egzekucją zaległości podatkowych powinna wynosić 729,54 zł. Jednakże ze względu na to, że kwota wolna od potrąceń w 2012 roku wynosi 1111,86 zł, egzekucja należności może odbywać się tylko z pozostałych 347,62 zł.  

Elżbieta Węcławik, Tax Care
Małgorzata Jawińska, księgowa Tax Care

Czytaj także: Przeprowadzałeś się? Złóż PIT do właściwego urzędu