Prawo autorskie ma jedną szczególną cechę. Możesz słono zapłacić za naruszenie nawet wówczas, jeśli było ono efektem przypadku lub wprowadzenia w błąd. Szczególnie jeśli prowadzisz profesjonalną działalność, powinieneś lub powinnaś uważać na treści pochodzące z nieznanych źródeł. Dobrym potwierdzeniem powyższej porady jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 lutego 2016 roku (sygn. akt I A Ca 955/15). 

Modelka zdecydowała za autora

Sprawa dotyczyła zdjęć, które zostały wykorzystane w teledysku disco polo bez zgody autora. Fotograf zrobił sporne zdjęcia pewnej modelce, zezwalając jej na wykorzystanie zdjęć w sposób niekomercyjny. Zdjęcia miały być przy tym opatrzone znakiem wodnym identyfikującym autora.

Modelka znała się z pewnym producentem teledysków disco polo. Kiedy producent zaprosił modelkę do kolejnego przedsięwzięcia, przekazała mu ona dwa ze wspomnianych wyżej zdjęć. Modelka udzieliła producentowi teledysku licencji na wykorzystanie jej wizerunku oraz fotografii. Oświadczyła, że autor udzielił jej licencji do użytku komercyjnego i niekomercyjnego wraz z prawem do udzielana dalszych sublicencji.

Nietrudno się zorientować, że to modelka narobiła zamieszania. Niestety kiedy fotograf zobaczył teledysk, bardzo się zdenerwował na producenta. Fotografa dodatkowo dotknęło to, że wbrew jego woli połączono jego twórczość z muzyką disco polo.

Sprawa wytoczona przez fotografa przeciwko producentowi teledysku trafiła do Sądu Okręgowego w Białymstoku. 

Producent odpowiada mimo wszystko

Sąd I instancji zobowiązał pozwanego (producenta teledysku) do opublikowania przeprosin oraz zapłacenia 5 tys. złotych. Obie strony wniosły apelację. Fotograf domagał się początkowo 10 tys. złotych zadośćuczynienia i 15 tys. złotych odszkodowania. Łatwo się więc domyślić, że był rozczarowany zasądzoną kwotą 5 tys. złotych.

Z kolei pozwany w apelacji podniósł, że zdjęcia fotografa w ogóle nie stanowiły utworu w rozumieniu prawa autorskiego. Pozwany uznał też, że sąd niewłaściwie przypisał mu udział w naruszeniu. Producent teledysku zlecił jego wykonanie firmie zewnętrznej, a zdjęcia pochodziły przecież od modelki. Można więc myśleć, że w naruszeniu uczestniczyła modelka i firma wykonująca teledysk, a producent nie miał ze sprawą nic wspólnego. 

Sąd Apelacyjny nie zgodził się z tym. Po pierwsze uznał zdjęcia fotografa za utwory. Zdaniem sądu nie dało się tych zdjęć sprowadzić do "rzemieślniczego odtworzenia naturalnego wizerunku modelki przy użyciu neutralnego tła".

Jeśli zaś chodzi o sprawstwo producenta teledysku to sąd zauważył, że w tej sprawie istotne było zachowanie całej grupy osób. Niezależnie od tego pozwany uczestniczył w naruszeniu.

- ...pozwany jako nabywca i działający od lat w branży rozrywkowej przedsiębiorca winien był przed wykorzystaniem tych fotografii upewnić się u ich autora o treści praw M. F. (modelki - red.), które nota bene nie zostały potwierdzone na piśmie (...) Czyn upublicznienia utworu obciąża pozwanego jako sprawcę, który zaplanował nagranie teledysku, uzgodnił z modelką jej udział w nim połączony z udostępnieniem fotografii, zlecił jego produkcję firmie wykonawczej, umieścił materiał w sieci internetowej wskazując na siebie jako producenta utworu i czerpie z tego tytułu profity materialne i niematerialne. Zlecenie produkcji teledysku profesjonalnej firmie bynajmniej nie zwalnia pozwanego z odpowiedzialności - czytamy w uzasadnieniu wyroku. 

Wynik sprawy

Zwróciliśmy uwagę na ciekawe fragmenty uzasadnienia, ale na koniec wypada podsumować wynik sprawy. Sąd odrzucił apelację powoda i częściowo uznał apelację pozwanego.

Ta uwzględniona cześć apelacji dotyczyła kwoty zasądzonej na rzecz powoda. Została ona obniżona do 2564 zł. Sąd miał wątpliwości co do tego, czy w wyniku naruszenia fotograf utracił szanse wystawiennicze lub status uznanego i cenionego twórcy. Jeśli zaś chodzi o kwotę odszkodowania to została ona obliczona na podstawie tabeli Z.P.A.F i przy uwzględnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego trzykrotności wynagrodzenia za naruszenie praw autorskich.