Choć obecnie polski złoty utrzymuje się na stosunkowo stabilnym poziomie względem dolara (1 USD = 3,86 PLN), a wpływ decyzji Fed o obniżeniu stóp procentowych był w dużej mierze tymczasowy, wahania kursu będą zwiększać się wraz ze zbliżającymi się wyborami w USA (po zwycięstwie Trumpa w wyborach w 2016 r. dolar umocnił się o 8 proc. w stosunku do złotego w ciągu kilku tygodni) Ryzyko związane z wahaniami kursów walut to jednak tylko jeden z przykładów wyzwań stojących przed polskimi MŚP.

Według raportu Global Business Monitor z 2023 r. głównymi wyzwaniami, jakie dostrzegali przed sobą mali i średni przedsiębiorcy w Polsce, były inflacja (70 proc.), ceny energii i surowców (59 proc.) oraz niepewne otoczenie (38 proc.). Znaczenie miał też konflikt w Ukrainie, który u ponad połowy z nich spowodował wzrost kosztów. Zdaniem 26 proc. przedstawicieli MŚP wpływ na firmy miała także związana z tym zmienność kursów walut, a 21 proc. deklarowało, że wpłynęło to na ich łańcuchy dostaw – 18 proc. firm potwierdziło, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy przynajmniej jeden z ich dostawców ogłosił stan upadłości. Jak zminimalizować negatywne skutki zmian, których nie da się uniknąć?

Rozproszenie działań sposobem na zmniejszenie ryzyka

Jedną z opcji jest hedging — zespół strategii stosowanych w celu zmniejszenia lub złagodzenia ryzyka niekorzystnych zmian cen aktywów finansowych. W skrócie – przy niepowodzeniu jednej inwestycji, druga ograniczy stratę lub pozwoli uzyskać zysk.

• Hedging doskonale sprawdza się nie tylko w przypadku dużych firm, ale także jako sposób niwelowania ryzyka prowadzenia działalności wśród MŚP.

Hedging to rozwiązanie bardzo podobne do ubezpieczenia – w obu przypadkach są to strategie zarządzania ryzykiem zaprojektowane w celu ochrony przed potencjalnymi stratami.

• Podobnie jak ubezpieczenie polega na opłaceniu składki w celu zabezpieczenia się przed określonym ryzykiem, tak i hedging działa na zasadzie wykorzystania instrumentów finansowych do zniwelowania potencjalnych strat wynikających z niekorzystnych zmian cen, zapewniając w ten sposób stabilność finansową.
• Oba zapewniają siatkę bezpieczeństwa i wiążą się z określonymi kosztami, choć poprzez różne mechanizmy.

Ryzyka, o których mowa, to np. wzrost cen surowców, wahania kursów walut w odniesieniu zarówno do zakupu, sprzedaży.

Strategie i narzędzia hedgingu dla MŚP

Dobrym początkiem będzie stworzenie strategii zarządzania ryzykiem w firmie. Istnieją w tej kwestii dwa podejścia. Według pierwszego z nich należy trzymać się wybranej strategii niezależnie od sytuacji na rynku czy subiektywnych ocen osób zaangażowanych. Drugą – częściej spotykaną – strategią jest działanie w sposób elastyczny, a nawet subiektywny. Decyzje podejmowane są w odniesieniu do warunków rynkowych i przewidywań.

Niezależnie od wybranego sposobu zarządzania ryzykiem strategie te mieszczą różnorodne taktyki, takie jak transakcje forward, pozwalające na ustalenie preferowanego kursu walutowego w przyszłości, po którego osiągnięciu wykonane zostaną płatności. Inne przykłady to dywersyfikacja sieci krajowych czy międzynarodowych dostawców lub opracowanie elastycznego modelu cenowego dla rynków eksportowych, co pozwala na utrzymanie marży w miarę wahań kursów. Opracowując strategię hedgingową dla swojej firmy, warto zastosować się do poniższych zasad:

• Zawsze należy łączyć działanie z celem. Tuż przed podjęciem działania, warto spytać: czy służy ono realizacji celu? Jeśli nie, należy dokonać ponownej oceny.

• Konieczne jest zapoznawanie się z oceną ekspertów i analizami, ale ostatecznie skuteczne zarządzanie ryzykiem musi opierać się na szacowaniu ryzyka, a nie z takiej czy innej oceny rynku.

• Nie ma prawdy absolutnej i nie ma idealnego rozwiązania. Warto zaangażować różne osoby w proces tworzenia strategii, ale tylko jeden podmiot powinien mieć prawo do podejmowania decyzji wykonawczych.

• Należy stale weryfikować politykę zarządzania ryzykiem, kwestionować założenia, ponownie analizować potencjalne szkody i oczekiwane korzyści.

Jedną z najważniejszych zasad skutecznego hedgingu jest unikanie natychmiastowych reakcji na wahania rynku. Czasami są one konieczne, ale gdy większość działań z zakresu zarządzania ryzykiem opiera się na takich reakcjach, lepiej się zatrzymać i dokonać ponownej oceny.

• Tego typu zasady powinny zostać uwzględnione w spójnej polityce zarządzania ryzykiem, aby ułatwić proces decyzyjny w nieprzewidzianych, nagłych sytuacjach.

W kontekście hedgindu walutowego warto wziąć pod uwagę np. naturalne zabezpieczenie, czyli równoważenie aktywów i pasywów w tej samej walucie poprzez bieżącą działalność operacyjną, a nie poprzez wykorzystanie instrumentów finansowych.

Benjamin Avraham, CEO Okoora, fintechu ułatwiającego firmom zarządzanie międzywalutowymi transakcjami, w tym hedging walutowy