Z okazji Światowego Dnia Praw Konsumenta Federacja Konsumentów zaprezentowała wyniki najnowszego badania "Polacy wobec swoich zadłużeń", które wskazuje, że zdecydowana większość Polaków, korzystających z kredytów konsumenckich kontroluje swoje wydatki i regularnie spłaca swoje zobowiązania, a dodatkowe finansowanie wykorzystuje na poprawę poziomu życia.

Wnioski z badania

• Regularna spłata: Aż 89% pożyczkobiorców deklaruje regularną spłatę swoich zobowiązań. Tylko 9% przyznaje się do opóźnień, a poważne trudności dotyczą zaledwie 2% badanych.

• Kontrola wydatków i oszczędzanie: 87% badanych dobrze ocenia swoją kontrolę nad domowymi finansami. Ponad 2/3 zadłużonych (68%) jednocześnie spłaca swoje zobowiązania oraz regularnie oszczędza. Najczęściej odkładane kwoty mieszczą się w przedziale 100-500 zł miesięcznie.

• Wiedza finansowa: 56% respondentów ocenia swoją wiedzę finansową jako średnią. Jednocześnie odsetek osób oceniających swoją wiedzę jako dużą (32%) jest znacznie wyższy niż osób negatywnie oceniających swoje kompetencje finansowe (10%). Wyniki testu wiedzy finansowej pokrywają się z samooceną respondentów.

• Motywacje pożyczkowe: Za wzięciem kredytu lub pożyczki stoją najczęściej motywacje związane z chęcią poprawy lub utrzymania jakości życia. Konieczność ratowania w ten sposób sytuacji finansowej dotyczy 15% zadłużonych (a główną motywacją jest dla 7% z nich).

Większość z nas spłaca swoje kredyty i pożyczki

Zdecydowana większość osób, które skorzystały z kredytu lub pożyczki w ciągu ostatniego roku, nie ma problemów ze spłatami zobowiązań (91%), a 82% spłaca je regularnie. Co więcej, połowa z obecnie spłacających (48%) nadpłaca swoje zobowiązania. O opóźnieniach wspomina łącznie 9% (1 z 11 zadłużonych), a poważne kłopoty z uregulowaniem należności jedynie 2%. Respondenci pozytywnie oceniają dostosowanie harmonogramów spłat do ich preferencji. Odpowiedzi „idealnie dopasowany" lub „nieźle dopasowany, ale wprowadziłbym w nim lekkie zmiany" wskazało 96 proc. z nich.

- Badanie wskazuje, że Polacy coraz bardziej odpowiedzialnie podchodzą do kwestii zadłużenia. Respondenci, którzy w ciągu ostatniego roku skorzystali z różnych form pożyczek i kredytów konsumenckich, nie są - jakby się mogło wydawać - głównie osobami z problemami finansowymi, które poprzez pożyczki zwiększają ryzyko wpadnięcia w spiralę zadłużenia. Dla większości korzystanie z pożyczek i kredytów to sposób zarządzania budżetem domowym, a nie łatanie w nim dziury - komentuje wyniki Monika Kosińska-Pyter, prezeska Federacji Konsumentów.

Lepiej kontrolujemy swoją sytuację finansową

Zdecydowana większość respondentów kontroluje swoje domowe finanse w miarę regularnie (87%). Warto także zauważyć, że ponad 2/3 zadłużonych poza spłacaniem swoich zobowiązań regularnie oszczędza. Najczęściej jesteśmy w stanie odłożyć od 100 do 500 zł miesięcznie.

Dlaczego korzystamy z dodatkowego finansowania

Polacy, którzy w ciągu ostatniego roku skorzystali z różnych form pożyczek i kredytów konsumenckich, chcieli przede wszystkim poprawy lub utrzymania jakości życia. Motywacje związane z koniecznością ratowania sytuacji finansowej dotyczą zaledwie 15% zadłużonych, a dla 7% z nich są główną motywacją. Polacy, korzystając z pożyczek, adresują różne typy potrzeb – najczęściej te związane z wydatkami domowymi (ale też np. zachęceni korzystną ofertą).

Co istotne, tylko 20% z zadłużonych wskazuje brak wystarczającej ilości pieniędzy jako podstawową przyczynę skorzystania z pożyczki lub kredytu. W dużej mierze decyzja o pożyczeniu pieniędzy z instytucji finansowej jest elementem strategii zarządzania budżetem domowym (np. niechęcią do wydawania większych kwot, niechęcią do „ruszania" swoich oszczędności itp.).

Mamy przeciętną wiedzę o finansach

Większość respondentów swoją wiedzę o finansach ocenia przeciętnie. Jednocześnie odsetek osób wskazujących swój poziom wiedzy jako wysoki jest znacznie wyższy niż osób negatywnie oceniających własne kompetencje finansowe. Samoocena pożyczkobiorców jest zbliżona do faktycznych wyników testu wiedzy o finansach.

Jak wynika z testu wiedzy, przeprowadzonego w badaniu, zdecydowana większość (75%) respondentów wie, czym jest BIK (Biuro Informacji Kredytowej). 6 z 10 zadłużonych potrafi też – przynajmniej częściowo – powiedzieć, czym jest całkowity koszt kredytu. Największym wyzwanie stanowią jednak określenie specyfiki pożyczki i kredytu, a także szczegółowa wiedza na temat warunków odstąpienia od umowy kredytowej.

W przypadku źródeł wiedzy ogólnej o finansach, najbardziej ufamy doradcom finansowym, pracownikom placówek bankowych oraz stronom internetowym banków i instytucji finansowych.

Jeśli chodzi o samo postrzeganie zadłużenia, jedynie co druga osoba spłacająca obecnie zobowiązania finansowe związane z kredytem lub pożyczką konsumencką postrzega siebie jako dłużnika (53%). Co ciekawe, ponad 1/3 osób w podobnej sytuacji (35%) uważa, że człowiek jest zadłużony dopiero, jeśli ma zaległości w spłatach zobowiązań.

- Choć samoocena i odpowiedzi testowe respondentów wskazują, że z naszą wiedzą finansową nie jest najgorzej, to fakt, że jedynie połowa zadłużonych osób postrzega siebie jako dłużników, świadczy o tym, że mamy w tym aspekcie jeszcze wiele do zrobienia. Edukacja finansowa – i to od najmłodszych lat - to kluczowy element w budowaniu bezpiecznej przyszłości finansowej Polaków. Regularne odkładanie oszczędności, świadome zarządzanie budżetem i rozsądne podejmowanie decyzji finansowych to fundamenty odpowiedzialnego konsumenta – dodaje Kosińska-Pyter.

O badaniu

Badanie ilościowe zostało zrealizowane przez OpinionWay przy zastosowaniu techniki CAWI (Computer Assisted Web Interview) w ramach panelu badawczego, na próbie 929 dorosłych mieszkańców Polski (powyżej 18 roku życia), którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy skorzystali z jednej z form pożyczki lub kredytu (raty, kredyt gotówkowy, karta kredytowa, linia kredytowa, pożyczka pozabankowa). Wywiady przeprowadzano w dniach 24.02.2025 – 02.03.2025 r. Wyniki badania zostały zważone w taki sposób, aby struktura kredytobiorców odpowiadała strukturze raportowanej przez BIK.

Foto: Pexels