Podatnicy, którzy nie wywiązują się z obowiązków względem organu podatkowego, muszą liczyć się z możliwością rozpoczęcia dotkliwego postępowania egzekucyjnego. Działanie to ma na celu windykację zaległych należności. Jednym ze sposobów obrony, przewidzianym dla dłużnika przez prawo, jest możliwość złożenia stosownego zarzutu.

Podatnicy zalegający z regulowaniem zobowiązań podatkowych muszą mieć na uwadze fakt, że postępowanie podatkowe z fazy kontrolnej może w niedługim czasie przerodzić się w przymusową egzekucję administracyjną.

Podstawowym narzędziem obrony, którym dysponuje podatnik, jest możliwość złożenia zarzutu

W celu ochrony dłużników prawo podatkowe przewiduje możliwość zaskarżenia czynności organów egzekucyjnych przy pomocy złożenia zarzutu przeciw postępowaniu egzekucyjnemu. Wynika to wprost z zapisów artykułu 33 i 34 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Należy podkreślić, że na złożenie stosownego dokumentu podatnik ma 7 dni od doręczenia kopii tytułu wykonawczego, określającego zakres czynności windykacyjnych. Zarzut w postępowaniu egzekucyjnym przysługuje podatnikowi, jeżeli wystąpiła u niego jedna z enumeratywnie wyliczonych przesłanek.

Wykonanie lub umorzenie obowiązku podatkowego

Podatnik powinien przede wszystkim zwracać uwagę na możliwość oparcia zarzutu przeciw postępowaniu egzekucyjnemu na ewentualnym przedawnieniu bądź też wygaśnięciu obowiązku podatkowego, na którym opiera się zasadność przeprowadzenia windykacji. Jest to swoistego rodzaju ostatnia deska ratunku w przypadku zagrożenia przymusową egzekucją zaległości z majątku podatnika.

Rozłożenie na raty spłaty zaległości podatkowej

Kolejną przesłanką, na której może bazować argumentacja związana ze złożeniem zarzutu egzekucyjnego, jest odroczenie terminu wykonania obowiązku podatkowego lub też możliwość rozłożenia na raty spłaty należności pieniężnej względem urzędu skarbowego. Podatnik powinien zwrócić uwagę na błędy organów podatkowych, które w wielu przypadkach są skutkami słabej komunikacji wewnątrz urzędu.

Błąd co do osoby zobowiązanego

Nie budzi wątpliwości, że w razie pomyłki fiskusa co do ustalenia osoby, względem której toczy się postępowanie egzekucyjne, można złożyć zarzut na tej właśnie podstawie. Jest to jedna z najsilniejszych przesłanek, którą może legitymować się podatnik w celu obrony przed dotkliwymi sankcjami skarbowymi.

Określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia

Kolejnym powodem, pozwalającym na wstrzymanie postępowania windykacji zaległości podatkowych z majątku podatnika, jest niezgodność pomiędzy decyzją doręczoną podatnikowi a zabiegami prowadzonymi przez egzekutorów. Jest to kolejny, niezbity argument pozwalający na wniesienie zarzutu egzekucyjnego.

Niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka

W przypadku, w którym w związku z danym obowiązkiem podatkowym nie ma możliwości zastosowania egzekucji administracyjnej, podatnik może udowodnić niedopuszczalność zastosowania niektórych metod windykacji.

Brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia lub zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego 

Wierzyciel, czyli w przypadku należności podatkowych właściwy organ podatkowy (np. naczelnik urzędu skarbowego, burmistrz, prezydent miasta), zanim skieruje sprawę do postępowania egzekucyjnego musi wysłać dłużnikowi wezwanie. Egzekucja administracyjna może być bowiem wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu płatności przesłał mu pisemne upomnienie. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia.

Ponadto należy pamiętać, że w razie istnienia alternatywnych możliwości zastosowania środków egzekucyjnych organ windykacyjny powinien wybrać ten najmniej uciążliwy dla podatnika. Przykładowo, dla podatnika dysponującymi środkami finansowymi na rachunku bankowym znacznie mniej uciążliwe będzie ich zajęcie niż egzekucja z majątku trwałego.

Prowadzenie egzekucji tylko przez niewłaściwy organ egzekucyjny 

W przypadku gdy egzekucję podatkową prowadzi organ, który nie jest właściwy dla podatnika, może on wystąpić o umorzenie postępowania. Jednakże należy pamiętać, że w przypadku zobowiązania podatkowego, które nie uległo przedawnianiu, organ, który jest właściwy będzie mógł wszcząć ponowną egzekucję. 

Niespełnienie wymogów związanych z zawartością tytułu wykonawczego, wymienionych w artykule 27 ustawy

Warto podkreślić, że także źle sporządzony tytuł wykonawczy windykacji może stanowić podstawę złożenia zarzutu przeciw postępowaniu egzekucyjnego. Wspomniana ustawa reguluje w artykule 27 treść stosownego dokumentu, stanowiącego podstawę wykonania egzekucji z majątku dłużnika.

W przypadku gdy tytuł wykonawczy nie zawiera któregoś z wymienionych elementów, podatnik może podnieść zarzut, który jednak nie niweczy bezpowrotnie samej egzekucji. Organ egzekucyjny po uprzednim wystawieniu nowego, prawidłowego tytułu będzie kontynuować wykonywanie dalszej egzekucji.

Elżbieta Węcławik, Tax Care
Iwona Cackowska, księgowa Tax Care

Czytaj także: Zapłać podatek w terminie i uniknij kary finansowej