Częstymi powikłaniami po COVID-19 są: zmęczenie, osłabienie, duszność, kaszel, zaburzenia koncentracji i pamięci, zaburzenia snu, zaburzenia węchu i smaku, ból mięśni i stawów, bóle głowy ^[1]. Powikłania po koronawirusie dotyczą nie tylko osób obciążonych chorobami przewlekłymi. Osoby młode i zdrowe, nawet z łagodnym przebiegiem choroby COVID-19 odczuwają cały zakres powikłań, który obniża ich produktywność w pracy, a także obniża jakość życia. Rehabilitacja po przejściu koronawirusa jest więc ważnym elementem wsparcia ozdrowieńców.

- Wiele osób, szczególnie w młodym wieku, odczuwa opóźnione zaburzenia ze strony układu nerwowego nawet po łagodnym przejściu COVID-19. Mogą to być: przedłużająca się utrata węchu i smaku, przewlekłe zmęczenie oraz bardzo dotkliwe zaburzenia funkcji poznawczych, określane jako "mgła mózgowa", takie jak trudności w koncentracji, szybkości myślenia. Opisano także szereg zespołów autoimmunologicznych, gdzie obecność wirusa wywołuje reakcję immunologiczną i wówczas może dojść  do trwałego uszkodzenia struktur układu nerwowego - tłumaczy prof. Konrad Rejdak, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Jak często korzystamy z usług uzdrowisk?

Agencja Badawcza SW Research przeprowadziła we współpracy z Instytutem LB Medical badanie „Rehabilitacja po COVID-19 w polskich uzdrowiskach”, w którym zapytała respondentów, czy w ciągu ostatnich 10 lat korzystali z usług uzdrowisk lub sanatoriów. Jedynie 29,9 proc. respondentów, w wieku ponad 45 lat, skorzystało z prozdrowotnych właściwości miejscowości uzdrowiskowych. Niemalże co trzecia osoba (32,1 proc.) w minionej dekadzie odwiedziła uzdrowisko tylko raz. Pacjentów, którzy leczyli się w uzdrowiskach dwukrotnie w ciągu ostatnich 10 lat było mniej, bo 23,8 proc. Ponad połowa respondentów (54,7 proc.) odwiedza sanatoria z powodu chorób przewlekłych. Między innymi są to choroby reumatyczne, kardiologiczne, neurologiczne czy choroby układu oddechowego. Jedynie 3,9 proc. Polaków dostało skierowanie do sanatorium, w ramach rehabilitacji po przebytym COVID-19.[3]

- Rehabilitacja po przebytym COVID-19 jest kluczowa, gdyż całkowite wyzdrowienie nie jest przywilejem większości osób zakażonych koronawirusem. Wirus ten atakuje wiele układów w naszym ORGANIZMIE,  dlatego też potrzebne jest kompleksowe podejście do leczenia i rehabilitacji. Pacjenci, wedle wskazań lekarzy i fizjoterapeutów powinni korzystać z kinezyterapii, hydroterapii, fizykoterapii w tym między innymi inhalacji, treningu relaksacyjnego i psychoterapii oraz innych terapii wspomagających zdrowie pacjenta po COVID-19. Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia prowadzane w sanatoriach i centrach rehabilitacji stanowią wartość dodaną, którą pacjent może „zabrać do domu” - mówi Kinga Ekiert, fizjoterapeutka Uzdrowiska Ustroń pracująca na co dzień z pacjentami po COVID-19.

Rehabilitacja  w uzdrowiskach po przejściu COVID-19

Większość Polaków (83,3 proc.) nie korzystało z uzdrowiska w ramach rehabilitacji po przejściu COVID-19, a pacjentów, którzy skorzystali z opieki sanatoriów było jedynie 16,7 proc! Żaden z respondentów nie był w momencie badania zapisany na listę i nie czekał na termin. A blisko 60 proc. nie wie, że w prywatnych uzdrowiskach jest możliwość zapisu na rehabilitację po przejściu COVID-19, w ramach środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Respondentów, którzy wiedzą o takiej możliwości i wiedzą na czym to polega było jedynie 17,1 proc. To pokazuje, że komunikacja na ten temat jest niewystarczająca. Kto powinien o nią zadbać?

Zdaniem Marty Domańskiej, ekspertki Instytutu LB Medical, taki stan rzeczy pokazuje, jak ważną sprawą są działania komunikacyjne. Bez odpowiedniego nagłośnienia skąd możemy się dowiedzieć o nowych świadczeniach rehabilitacyjnych  w ramach świadczeń Narodowego Funduszu Zdrowia. Oprócz kampanii informacyjnych na temat szczepień, równolegle warto byłoby zastanowić się nad  zorganizowaniem  promocji rehabilitacji w uzdrowiskach. Ważne też, by lekarz pierwszego kontaktu był wyposażony w zestaw informacji o możliwości rehabilitacji i przekazywał je pacjentom.

O jakich uzdrowiskach wiedzą Polacy?

Najczęściej wymienianym polskim uzdrowiskiem był Ciechocinek, na który wskazywało 45,7 proc. respondentów. W pierwszej dziesiątce znalazły się również Rabka-Zdrój, Krynica-Zdrój, Kołobrzeg, Nałęczów oraz Ustroń. Żadnego uzdrowiska nie wymieniło aż 18,5 proc. Polaków. Mniejsza ilość osób, bo 16,4 proc., zna oprócz tych najsłynniejszych również inne, mniejsze uzdrowiska.

- Statystyki nie są optymistyczne. Tym bardziej widzimy tutaj swoją szansę i podchodzimy do tego tematu zadaniowo. To jest dla nas, jako przedstawicieli służby zdrowia, szerokie pole do działania w celu uświadamiania Polaków, że mamy w naszym kraju wiele wspaniałych uzdrowisk i sanatoriów  oraz że mogą z nich nieodpłatnie korzystać (również z ośrodków prywatnych), aby umacniać swoje zdrowie – zarówno reaktywnie po przebytych chorobach, ale również profilaktycznie. Dostarczenie opieki medycznej o najwyższej jakości jest moim priorytetem, dlatego też Uzdrowisko Ustroń zapewnia szeroki zakres świadczeń zdrowotnych najwyższej jakości oraz szeroki wachlarz badań diagnostycznych. Pacjenci mogą skorzystać z porady m.in. kardiologów, neurologów czy uroginekologów lub po prostu odpocząć i zrelaksować się w Medical&SPA. Chcemy być osiągalni dla wszystkich pacjentów, dlatego też współpracujemy z Narodowym Funduszem Zdrowia - mówi Wojciech Budzowski, prezes „Uzdrowiska Ustroń”

Skoordynowana opieka zdrowotna podstawą zdrowia społeczeństwa

Uzasadnione współdziałanie farmakoterapii wraz z rehabilitacją znajduje zastosowanie w wielu jednostkach chorobowych. Leczenie pacjentów chorych na COVID-19 zaczyna się na farmakologii i powinno, dla najlepszych efektów leczenia, zostać uzupełnione o rehabilitację. W najbliższym czasie tylko 27,2 proc. Polaków planuje skorzystać z możliwości rehabilitacji po przejściu COVID-19 w uzdrowisku w ramach środków NFZ. Prawie jedna czwarta wciąż się waha w podjęciu takiej decyzji. Powodem dlaczego tak się dzieje jest niska świadomość na temat opieki uzdrowiskowej, na co wskazują badania. Aż co trzeci respondent nie zamierza skorzystać z opieki uzdrowiskowej.Warto promować możliwość rehabilitacji po przechorowaniu COVID-19, gdyż przynosi ona nieocenione efekty terapeutyczne. Dobrze i szeroko zakrojona rehabilitacja w uzdrowisku przyspiesza powrót ozdrowieńca do sprawności. Wpływa leczniczo nie tylko na powikłania po koronawirusie, dla których pacjent został skierowany na rehabilitację, ale również na cały organizm, w tym wspomaga dobrostan psychiczny. Dzięki działaniu w wielu wymiarach zdrowia (fizyczne, społeczne, psychiczne: emocjonalne oraz umysłowe) pacjenci szybciej wracają do zdrowia, odzyskują energię i mają szansę odpowiednio wypocząć by w pełni powrócić do obowiązków życia codziennego.

[1] „Sequelae in Adults at 6 Months After COVID-19 Infection”, autorzy: Jennifer K. Logue, BS; Nicholas M. Franko, BS; Denise J. McCulloch, MD, MPH; Dylan McDonald, BA; Ariana Magedson, BS; Caitlin R. Wolf, BS; Helen Y. Chu, MD, MPH.

[2] Komunikat Aktualności Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia z dn. 10-04-2021.

[3] Badanie „Rehabilitacja po COVID-19 w Polskich uzdrowiskach” przeprowadzone na zlecenie Instytutu LB Medical. Badanie zostało zrealizowane w dn. 02.07-2021 przez agencję SW Research, n=556, metoda badawcza CAWI.